Vücudumuzda zararlı maddeleri dışarıda tutma işlevi gören pek çok sistem var. Burunda bu görev mukoza tabakasına düşüyor. Mukoza, nefes alma yoluyla içeri giren bakterileri önce burunda tutuyor sonra da ‘sümük’ olarak bilinen katı ya da sıvı bir maddeyle dışarı atıyor.

Genellikle soğuk algınlığından ya da şu sıralar yaygın görüldüğü üzere alerjilerden kaynaklandığı düşünülerek geçiştirilen burun akıntısı, pek çok hastalığın habercisi olabiliyor.

ABD'nin ve dünyanın önde gelen sağlık kuruluşlarından biri olan Cleveland Clinic'te Kulak, Burun ve Boğaz (KBB) uzmanı olarak görev yapan Dr. Raj Sindwani, burun mukusunun renginin “kişinin sağlık durumunu görmeye yardımcı olan en önemli etkenlerden biri” olduğunu söyledi.

New York Post’a konuşan Dr. Sindwani, “Sümüğünüzün rengi sıklıkla değişiyorsa bir şeylerin ters gittiğini düşünebilirsiniz. Bu durum alerji dışında, tahmin bile edemeyeceğiniz enfeksiyonlara veya hastalıklara uzanan bir sürecin habercisi olabilir” ifadelerini kullandı.

Dr. Sindwani, ortaya çıkan bu renklerin; beyaz, sarı, yeşil, kahverengi, siyah, kırmızı ve pembe şekilde olabileceğini söyleyerek “Her biri farklı hastalıklarla ilgili haber verebilir” diye de ekledi.
 


‘SÜMÜK İŞTE' DEYİP UMURSAMAMAK DOĞRU DEĞİL

Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum KBB Uzmanı Prof. Dr. Şenol Polat, “Burnumuzun içi sürekli salgı üretebilen hücrelerle örtülüdür. Buna mukoza tabakası denir. Bu tabakanın ürettiği salgı sayesinde soluduğumuz havayı temizliyoruz. Yani mikroplardan ya da partiküllerden arındırıyoruz. Yine bu mukus sayesinde soluduğumuz havayı nemlendiriyor ve ısıtıyoruz” dedi.

Prof. Dr. Polat, şöyle devam etti:

-- Bu salgı, burnumuzun içerisindeki hücrelerin hareketleri sayesinde yani hücrelerin üzerindeki ‘silya’ dediğimiz tüylerin hareketiyle genzimize akar ve boğazımızdan aşağı mideye doğru gider. “Sümük işte” deyip umursamamak doğru değil;oldukça önemli ve uyarıcıdır. Burun akıntısı ya da geniz akıntısı şikayetiyle gelen hastaların hikâyesini çok detaylı dinlemek gerekir. Bu durum hastalık hakkında çok önemli ipuçları verir. 

-- Ayrıca hastanın fiziksel muayenesi de bir diğer önem taşıyan araçtır. Burun akıntısının rengi hastalıklar hakkında bize oldukça detaylı bilgi verir ancak kesin tanıyı koymak için muhakkak endoskopik müdahale gerekir. Çok nadiren endoskopik muayene yeterli olmayabilir. Bu durumda görüntülemelerden muhakkak faydalanmak ve bazı laboratuvar tetkikleri ile kültür çalışmalarının yapılması şarttır.
 


“VÜCUDUMUZ 24 SAATTE 1,5 LİTRE MUKUS ÜRETİYOR”

KBB Uzmanı Op. Dr. Mustafa Bilazer de mukusun işlevine dikkat çekerek “Vücuttaki mukus hücreleri 24 saatlik periyot içerisinde 1,5 litre mukus üretebilir” ifadelerini kullandı.

Op. Dr. Bilazer, “Mukus genizden akıntı halinde olduğu için gün içinde pek hissedilmez. Çünkü sağlıklı bir kişinin burnu pek akmaz. Eğer vücut enfeksiyon veya alerji ile karşılaşırsa bu durumlarda mukusta artış gözlenir. Çünkü enfeksiyon sırasında vücut mikroplarla savaşarak kendisini korumaya çalışır. Özellikle sümüğün rengi hastalık hakkında önemli bilgiler verir” dedi.

BEYAZ BURUN AKINTISI NEYİN İŞARETİ?

Grip ve benzeri salgın dönemlerinde çoğunlukla beyaz mukus görülür. Bu durum normal karşılanması gereken bir şey midir yoksa endişe duyulacak hastalıkların habercisi midir?

Bu soruma Prof. Dr. Şenol Polat, “Sağlık sorunu olmayan bir insanın sümüğü normal akıntılı ve berraktır. Sümüğün sarı ve beyaz hale gelmesi vücuda bir virüsün girdiğinin belirtisidir. Fakat mevsimden bağımsız olarak bu renk, enfeksiyon olmayan burun içerisindeki polip (tümör) gibi durumlardan kaynaklı da görülür” cevabını verdi.

Op. Dr. Mustafa Bilazer ise bu noktada oldukça önemli bir detaya vurgu yaparak, “Enfeksiyonda sarı veya yeşil olan mukus rengi alerjide beyaz bir salgı haline de gelebilir” dedi.

'YAŞLILARDA BURNUN TEK TARAFINDA SARI VE YEŞİL AKINTI VARSA TÜMOR RİSKİ OLABİLİR'

“Bazen burun içerisinde artmış olan bu salgı renk değiştirebilir. Çoğu zaman sarı veya sarıdan yeşile giden bir akıntıya dönebilir” diyen Prof. Dr. Şenol Polat, “Böyle durumlarda aklımıza muhakkak enfeksiyonlar gelmelidir” dedi.
 



Prof. Dr. Polat, şu bilgileri paylaştı:

-- Çocuklarda ve yetişkinlerde çoğunlukla sarı renkli akıntı görülür. Bu sarı renkli akıntı bakteriyel enfeksiyonun habercisidir. Bazı durumlarda viral enfeksiyonlarda ya da bazı virüslerin enfeksiyonunda da sarı renkli akıntı görebiliriz. Sarı renkli akıntının sebebi hem oradaki bakteriyel artıkların hem de bağışıklık sistemimizin bazı hücrelerinin artıklarının birikmesidir. Yani sarı renkli akıntı bize iltihaplanma reaksiyonunu gösterir. Özellikle de nötrofil dediğimiz bağışıklık sistemi hücrelerinin bir parçasıdır.

-- Eğer yeşil veya sarı-yeşil renkli akıntı tek taraflı ise yani burnun bir tarafında böyle bir renk var ama diğerinde yoksa özellikle de çocuklarda böyle bir akıntıyla karşılaşırsak, burunda yabancı cisimden şüphelenilmelidir. Eğer yaşlı ve yetişkin grupta tek tarafta sarı-yeşil renkli akıntı uzarsa ve tedavilere cevap vermese, o zaman da burun içindeki kötü huylu olan tümörlerden şüphelenmemiz gerekir.

PEMBE VE KIRMIZI SÜMÜK NEDEN OLUR?

En dikkat çeken ise pembe ve kırmızı mukus… Peki, bu mukus renkleri neden oluşuyor? 

“Böyle bir şey yaşanıyorsa burun içinde kanama şüphesinden bahsedebiliriz” diyen Prof. Dr. Polat, “Çocuklarda ve yetişkinlerde bu tip hafif kanamalar kılcal damar çatlamalarına bağlı olabilir. Ancak sürekli ve tek taraflıysa bu kanamalar ciddiye alınmalı ve endoskopik muayene yaptırılmalı. Çocuklarda veya erişkinlerde tek taraflı ufak sızıntılar veya burun içerisinde bir yabancı cisim ya da tümör olma ihtimali de düşünülmeli” dedi.

Op. Dr. Mustafa Bilazer de “Mukusun pembe veya kırmızı olması enfeksiyonda da alerjide de ortaya çıkabilir. Ayrıca pembe veya kırmızı mukus olmasının nedeni kan sulandırıcı kullanımı da olabilir” bilgisini paylaştı.

Ayrıca Op. Dr. Bilazer, "Kanser hastalarında nadir görülen mukusta kan olması yani kırmızı veya pembe renkli mukus ortaya çıkabilir" dedi ve kanser hastalığının sadece mukus renginden belirlenebilen bir hastalık olmadığının da altını çizdi.

SİGARA İÇENLER DİKKAT!

Prof. Dr. Şenol Polat, siyah ve kahverengi sümük şikayetiyle sık karşılaştığını belirterek, “Kahverengi ve siyah mukus rengi genellikle sigara içenlerde görülür. Bağışıklık sistemi zayıf olan, kemoterapi alan ya da tümör tedavisi alan kişilerde genellikle görülür. Fakat bu tür hastalıklar yoksa inatçı ve hızlı ilerleyici mantar enfeksiyonları ya da doku kaybına neden olan nekrozlardan kaynaklı olabilir. Bu kişilerde yoğun kahverengi ya da siyah akıntılar görülebilir” dedi.

Mukusta kahverengi veya siyah rengin enfeksiyon mikrobunun öldüğüne işaret ettiğine de vurgu yapan Op. Dr. Mustafa Bilazer, “Enfeksiyon boyunca mikroplarla savaşan mukus salgısı, mikropların ölümünün ardından onları dışarıya atarken kahverengi veya siyah renge de dönüşebilir” ifadelerini kullandı. (Hürriyet)