CHP öyle bir parti ki destekçileri de ondan bir şeyler bekliyor, hasımları da. Sözgelimi birileri “gerçek bir sosyal demokrat partiye dönüşsün” istiyor, başka birileri “üniter yapıya” sahip çıkmasını.

İbrahim Kiras'ın yazısı...

Daha başka birileri halkın değerleriyle barışmasını bekliyor, başka birileri Kürtlerle arasını düzeltmesini.

Neden herkes CHP"nin bir şey olmasını istiyor, derseniz bunun cevabı Türk siyasetinin en meşhur gerçeği: CHP bir siyasi parti olmaktan çok egemen ideolojinin siyasi bürosudur. Onun için CHP biraz TÜSİAD demektir, biraz DİSK, biraz İkitelli. Biraz asker demektir, biraz yüksek yargı.

***

Peki, herkes CHP"den bir şeyler beklerken CHP"liler ne bekliyor partilerinden? Çok fazla bir şey beklemiyorlar aslında: Sadece oylarını artırmasını ve artık iktidar olmasını istiyorlar.

Gerçekten de bu diğerlerinin yanında çok fazla bir şey değil. Ama en olmayacak olanı da bu. Neden, izah edeyim: CHP"nin mevcut kemikleşmiş bir oy tabanı var. Taş çatlasın yüzde yirmi beşi bulan bir taban. İktidar olması ve bunun için oyunu artırması için CHP"li olmayanların da oy verebileceği bir partiye dönüşmesi gerekiyor. Bu durumda da yukarıdaki beklentileri karşılamak mecburiyeti var önünde. Bunu yapabilir mi?

CHP bunu yaptığında herhalde başka bir yapıya dönüşmüş olacak, ortada şimdiki kimliğiyle bir CHP kalmayacaktır. Bu durumda bugünkü CHP"liler ne yapacaklar?

***

CHP"nin oy aldığı başlıca iki ana zümre var. İlki yaşam tarzı duyarlığının neredeyse sınıfsal bir kimliğe dönüştüğü gözlemlenen şehir ahalisinin nispeten varlıklı ve eğitimli kesimi. Özellikle büyük şehirlerde CHP"nin oy aldığı semtlerle oy alamadığı semtlerin sosyolojik özelliklerini karşılaştırdığınızda bu sınıfsal ayrımı net biçimde görebiliyorsunuz.

Taşrada (daha çok da kasaba ve köylerde) ise geleneksel “Demokrat-Halkçı” ayrışmasını yarı bilinçli devam ettiren kültürel yapının etkisi şehirde olduğundan çok daha güçlü. Onun için buralarda bilmem kaç göbektir CHP"li olan bir aile şehre göç ettiğinde sağ parti seçmenine dönüşebiliyor. (ama tersi pek olmuyor.)

CHP"nin ikinci büyük oy deposu Aleviler. Oylarının belki de yarısını Alevilerden aldığı tahmin ediliyor.

***

Aleviler neden CHP"ye oy veriyor? Diğer partiler kadar Sünni görünmediği için.

Büyük kentlerin varlıklı, eğitimli kozmopolitleri neden? Diğerleri kadar taşralı/yerel görünmediği için.

Bürokrasi neden CHP"yi destekliyor? Diğer partiler kadar sivil görünmediği için.

Büyük sermaye neden CHP"ye arka çıkıyor? Diğer partiler kadar “milli ekonomi” (Anadolu sermayesi) yanlısı görünmediği için

***

Öyleyse CHP"nin kendisini oluşturan özelliklerinden uzaklaşarak “gerçek anlamda sol” bir partiye dönüşmesi... Bu arada halkın değerleriyle barışması... Yetmedi, Anadolu sermayesine açılması... Oldu olacak bir de Kürtlere kucak açması... Olacak şeyler değil. Zaten biri olsa öbürünün gerçekleşmesi imkânsızlaşır.

Hepsi birden olmadıktan sonra da CHP"nin seçim yoluyla iktidar olması yine mümkün olmayacak. Bu saatten sonra askeri darbe beklentisi de gerçekçi olmayacağına göre CHP"nin yapacağı tek bir şey kalıyor: Toplumsal yapının alabildiğine hızla değişmesini beklemek.

Zaten o zaman parti de kendiliğinden değişir. Değişmese bile değiştirilir.

YAZININ ÖZETİ

CHP"nin iktidar olması için daha çok oy alması lazım. Daha çok oy alması için ise CHP olmaktan çıkması lazım. Bu paradoks bu partiye ağır gelir.