Bayburtlu Budiyenni

Sovyet Devrimi'nin önemli isimlerinden Mareşal Semyon Budyonni (Budiyenni)'nin Bayburtlu bir soydaşımız olduğunu söylesek ne dersiniz bilemeyiz ama, onun anne tarafından sıkı bir Türk olduğunu kendisi söylüyor. 29 Ekim 1933 Cumhuriyet Bayramı'nın 10'ncu yıl törenleri için, General Kliment Voroşilov başkanlığındaki heyetle Türkiye'ye gelen Budyonni, bunu kendisine mihmandarlık yapan bir Türk subayına açıklıyor. Olayın hikâyesini gelin buna tanıklık eden Emekli Korgeneral Nuri Berköz'den dinleyelim:

MEHMETÇİK'E SELAM DURDU

"1933'te biliyorsunuz Onuncu Yılı kutluyorduk. Bir kalkınmanın, bir şarklılıktan kurtulmanın sevinci içindeydik. Ankara'da Naci Tınaz komutasında bir kolordu toplanmıştı. O zamana göre, diyebilirim ki dünyanın en disiplinli ve en iyi eğitim görmüş bir kolordusuydu bu. Onuncu Yıl törenlerine, Rus heyeti olarak Mareşal Voroşilov, Budiyenni, Karahan, Eğitim Bakanları Krijanevski Bobnof gelmişlerdi.

Ben şeref tribününde, Atatürk'ün yanında tercümanlık görevimi yapıyordum. Kolordunun büyük bir intizam içinde geçişi karşısında Atatürk, göğsü kabararak bana dönmüş: 'Nuri, sor bakalım kolordunun geçişini beyenmiş mi?' demişti.

Voroşilov dikkat kesilmiş, askerin geçişini izlemekteydi. Sorumu iyi kavramış olmalı ki: 'Erkek adımlı bir ordu!' diye karşılık verdi.

Bu söz üzerine Atatürk: 'Bu yalnız bir nezaket ifadesi değil, teşekkür ederim. Bu ordu Afyon'da da düşman siperlerini bu adımla aştı, Çanakkale'de de bu adımla düşmanı denize döktü... Kendilerini oralara götür, görsünler' buyurdular.

Voroşilov ile Budiyenni'yi Çanakkale'ye götürdüm. Çanakkale savaşlarını anlatarak siperleri geziyorduk ki Voroşilov, eski bir siperin içerisinde yağmur ve sıcaktan kavrulmuş bir ayakkabı yakalayarak eline aldı. İçinde bir mermi ile kopmuş ayağın zavallı kemikleri vardı. Heyecanla bana dönerek: 'Nuri Bey, bu ayak acaba bir İngiliz'in mi?' diye sordu.

Herkes tereddüt içinde kalmıştı. Ben ayakkabıyı çok iyi tanımıştım: 'Türk'tür sayın Mareşalim!' dedim.

Nereden biliyorsunuz?

Bizim Beykoz fabrikalarının yapısıdır. Ayak da, bir Türk erine aittir, dedim.

Voroşilov bir süre Ege denizine doğru uzun uzun baktıktan sonra: 'Türkler, vatanlarının cümle kapısını böyle kahramanlıkla müdafaa ettiler, Atatürk'ten rica ederim bu ayağı Rus askeri müzesine götürmek istiyorum!' dedikten sonra askere bir selâm vermek nezaket ve büyüklüğünü gösterdi."

'BEN YARI TÜRK'ÜM'

Emekli General Nuri Berköz anlatmaya devam ediyor: "Hemen koca bıyığı ile Mareşal Budiyenni de kendisini taklid ederek aynı selâmı vermişti. Şunu burada açıklayayım ki, Mareşal Budiyenni'nin annesi bizim Bayburtlu bir Türk kızıymış, bunu kendisinden işittim. Hatta yavaşça, 'Nuri Bey, ben yarı da Türk sayılırım ha!'demişti.

Voroşilov ve Budiyenni özellikle Çanakkale savaşlarında Atatürk'ün Kurmaybaşkanlığını yapmış olan İzzettin Çalışlar'ın Çanakkale savunması ve Atatürk'ün direniş ve taarruzları hakkındaki anlattıklarını büyük ilgiyle dinlemişlerdi. 1933'te dinledikleri bu dersler onlara 1941-1942 yıllarındaki Leningrad, Moskova, Stalingrad direnişlerinde çok işlerine yaramıştı." (İhsan Ilgar, Atatürk'ten Hatıralar, Hayat, Kasım 1973, s.11-12.)

HEYET ÇANAKKALE'DE

General Voroşilov ve beraberindeki heyet, 5 Kasım 1933 günü Çanakkale'ye gitti. Heyete Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey, Moskova Büyükelçimiz Ragıp Bey ve Sovyet Büyükelçisi Suriç Yoldaş da eşlik etti. Sabah Saat: 08:00'de Çanakkale'ye gelen heyeti, Boğaz'dan Zafer ve Kocatepe muhripleri karşıladı. Askeri törenle karşılanan heyeti halk da büyük tezahüratlerle takip etti.

Heyet, Çanakkale'de 1915 yılında yapılan savaşın muharebe yerlerini de gezerek incelemelerde bulundu. Buradaki incelemelerde Üçüncü Ordu Müfettişi İzzettin Paşa ve Kolordu Komutanı Ali Hikmet Paşa da misafirlere ve Harbiye Komiseri ile Bahriye Komiseri'ne açıklamalarda bulundu. Gezilen yerler arasında Anafartalar Cephesi de vardı. Gazetenin haberine göre, Çanakkale harp sahasını gezmeyi bizzat Mareşal Voroşilov ister. (Cumhuriyet, 6 Kasım 1933.)

BUDİYENNİ KİMDİR

Semyon Mihailoviç Budiyenni, Kazak asıllı bir Rus subayıdır. 25 Nisan 1883 tarihinde Rusya'nın Proletarsky District, Rostov Oblast'ta doğdu. Çarlık Rus Ordusu'nda süvari subayı iken Sovyet ihtilaline katıldı. İç savaş sırasında komuta ettiği büyük süvari kuvvetleri Bolşevikler'e zafer kazandırdı. Gösterdiği başarılardan dolayı da kendisine kahramanlık madalyası ve ünvanı verildi. Asıl başarısını İkinci Dünya Savaşı sırasında gösterdi. Burada da ordulara komutanlık yaptı. Ayrıca Moskova'daki Büyük Savaş Konseyi üyesiydi. Başarılarından dolayı Mareşal ünvanı aldı. 26 Ekim 1973 günü Moskova'da 90 yaşında hayatını kaybetti. Üç defa evlendi, üç çocuğu oldu. Çok sayıda madalyaya sahiptir.

KIZILORDU'NUN GÖZDESİ

Askeri hayatı içinde, 1. Süvari Ordusu, Kuzey Kafkasya Askerî Bölgesi Komutan Yardımcısı, Moskova Askerî Bölgesi, Rezerv, Güneybatı Cephesi, Rezerv Cephesi, Kuzey Kafkasya Cephesi, Savunma Bakanlığı Müffetişi görevlerinde bulundu. Kiev Muharebeleri'nde Alman ordularına uzun süre direndi. Doğu bölgesindeki en büyük orduya komutanlık yaptı.

Aydınpost ANDROID'de TIKLA İNDİR!   Aydınpost APPSTORE'da TIKLA