Hurriyet.com.tr bankanın, konut, taşıt, tüketici ve ticari kredilerde ne kadarlık fren yaptıracağını tek tek hesapladı. Merkezin freninden en fazla konut, ihtiyaç, kredi kartları, ticari krediler ile faizsiz bankacılık kredileri etkilenecek. Son alınan önlemler de bu artışı durduramazsa yeni önlemler sırada…

Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, geçen hafta yaptığı basın toplantısında, önlem alınmaz ise kredilerdeki artış hızının yüzde 40-45 civarında olacağı öngörüsünde bulunmuştu. Oysa 2011 yılı hesaplarını kredi artışını yüzde 20-25"e düşürüldüğü bir senaryoya göre yaptıklarını açıklamıştı. İşte hürriyet.com.tr bu verilerden yola çıkarak Merkez Bankası"nın aldığı önlemlerle kredilerde 107 milyarlık fren istediğini ortaya koydu.

ÜRKÜTEN ARTIŞ

Ocak-2009 ile Ocak 2010 döneminde toplam krediler yüzde 5.8 artarak 396 milyar liraya ulaştı. Ancak Ocak 2010 ile Aralık 2010 döneminde artış hızı yüzde 35.4"e çıkarak 535.4 milyar liraya yükseldi. İşte Merkez Bankası bu artış hızını "tehlike sinyali" olarak algıladı ve zorunlu karşılık silahını çekti. Böylece kredi genişlemesini makul hıza çekmeye çalıştı.

YÜZDE 20-25 ARTIŞA GEÇİT VERECEK

Eğer bu silah çekilmeseydi 2011 yılında kredi genişlemesi yüzde 40-45 aralığında olacak ve kredi büyüklüğü 214 ila 241 milyar artacaktı. Oysa Merkez Bankası aldığı önlemlerle 535.4 milyara ulaşan kredilerin en fazla yüzde 20 ila 25 artışına geçit verecek. Bu sayede toplam krediler 214 ila 241 milyar yerine 107 ila 134 milyar lira artmış olacak. Böylece bankalar vatandaşa ilave 107 milyar lira kredi dağıtamayacak.

TÜKETİCİDE 26 MİLYARLIK SINIR

Kredilerin detaylarına bakıldığında 2009-2010 döneminde yüzde 12.4 artan tüketici kredilerinin, 2010-2011 döneminde ise yüzde 38.3 arttığı görülüyor. Tüketici kredileri konut, taşıt, ihtiyaç ve diğer kredilerinden oluşuyor.

İşte Merkez Bankası"nın freninden en fazla etkilenecek kalemlerden birini de tüketici kredileri oluşturacak.

129.3 milyar liraya ulaşan tüketici kredileri bu yılın sonunda 52 ila 58 milyar lira artacaktı. Oysa Merkez Bankası aldığı önlemlerle bu artışı 26 ila 32 milyar lirayla sınırlayacak. Yani bankalara bu kalemde 26 milyar liralık fren yaptıracak.

KONUTTA 12 MİLYARLIK FREN

Tüketici kredileri içinde en önemli kalemlerden birini ise konut kredileri oluşturuyor. Faizlerin düşmesiyle birlikte vatandaşın konut kredisine olan talebi de artış gösterdi.

2009-2010 Ocak döneminde konut kredisi tutarı yüzde 14.8 oranında artarak 45 milyar liraya ulaşmıştı. Ancak Ocak 2010"dan bu yılın başına kadar olan dönemde bu artış yüzde 35.3"e çıktı. Böylece konut kredisi tutarı 61 milyar liraya ulaştı.

Yüzde 40-45"lik hızla artsaydı konut kredileri bu yılın sonunda 84 ila 88 milyar liraya ulaşacaktı. Oysa Merkez"in freniyle bu artış 12 milyar lirayla sınırlanacak ve 73 ila 75 milyar liraya çıkacak.

TAŞITTA YÜZDE 30 ARTIŞ

2010 yılında ortaya çıkan hızlı kredi artışından nasibini alan bir diğer alan da taşıt kredileri oldu. Vatandaş genelte taşıt alımında "nakit" yönetimini tercih ederken, 2010 yılı boyunca bu alanda kullanılan krediler yüzde 29.5 oranında artış gösterdi.

2011 yılında Merkezin freni olmasaydı taşıt kredileri 5.7 milyardan yüzde 40-45"lik artışla 8 milyar lirayı aşacaktı. Oysa alınan önlemlerle artış yüzde 20-25 bandında tutulacağı için kredi de 6.8 ile 7.1 milyar bandında kalacak.

İHTİYAÇLAR ERTELENECEK

Tüketici kredileri içinde önemli bir paya sahip olan ihtiyaç kredilerinde son bir yıllık artış ise yüzde 19.5 oldu. Böylece ihtiyaç kredileri 46 milyar liraya ulaştı.

Merkez Bankası"nın zorunlu karşılık freniyle bu kalemde de 9 milyar liralık kredi daralması olacak. Böylece ihtiyaç kredileri 46 milyar liradan en fazla 55-57.2 milyar liraya ulaşabilecek.

KREDİ KARTLARINA 9 MİLYARLIK FREN

Bir önceki yıl yüzde 5.8 artışla Ocak 2010"da 36 milyar lira olan kredi kartları Ocak 2011"e kadarki dönemde yüzde 19 artıyla 43 milyara ulaştı.
Bankanın yüzde 40-45 öngörüsü gerçekleşmiş olsaydı kredi kartı büyüklüğü 43 milyardan 62 milyar liraya kadar çıkacaktı. Ancak alınan önlemlerle burada da yaklaşık 9 milyar liralık fren yapılacak ve kredi kartı büyüklüğü 52 ila 54 milyarda tutulacak.

TİCARİLERE DE GEÇİT YOK

Tüketici kredileri içinde yer alan "taksitli ticari krediler" de Merkez"in hedefinde yer alıyor. Son bir yıl içinde yüzde 43 artışla 54 milyar liraya ulaştı. Böylece yüzde 40-45 senaryosuna göre 75 ila 78 milyar bandına çıkması beklenen taksitli ticari krediler de yüzde 20-25 artışla 65-68 milyar bandına çıkabilecek.

Taksitli ticari krediler içinde işyeri, ihtiyaç, taşıt ve diğer krediler yer alıyor. Böylece esnaf ve sanatkarlar başta olmak üzere işadamlarının bu tür kredi talepleri de sınırlanmış olacak.

FAİZSİZ BANKACILIK DA KAFESTE

Merkez"in önlemlerinden etkilenen bir diğer kesim ise faizsiz bankacılık olarak bilinen katılım bankaları. 2009-2010 Ocak döneminde sektörün üzerinde büyüme gösteren katılım bankalarının kredi artış hızı yüzde 36.4"e ulaşmıştı. Böylece kredi büyüklüğü de 2010 Ocak ayında 24.4 milyar olmuştu. 2011 yılı Ocak ayına gelindiğinde ise artış hızı yüzde 34.4 ile 33 milyar liraya yükselmişti.

İşte Merkez"in önlemleriyle katılım bankalarının kredi hacminde de 13 ila 15 milyar liralık artış yerine 6.5 ila 8.3 milyar liralık artış olacak.

FREN TUTMAZSA

Merkez Bankası"nın hem yurtiçinde hem de uluslar arası piyasalarda büyük tartışma yaratan bu önemleri de parasal sıkılaştırmaya yetmezse ne olacak? İşte bu durumda Merkez Bankası "kısa vadeli faiz" ve "zorunlu karşılık" araçlarını birlikte veya zıt yönde kullanabilecek. Yani bir yanda kısa vadeli faizleri düşürürken, diğer tarafta zorunlu karşılıkları artırmaya devam edecek. Ya da her ikisini birlikte artıracak.

Özetle parasal sıkılaştırmayı sağlanıncaya kadar gerek Merkez Bankası gerekse BDDK ve diğer oyuncular önlemlere devam edecek.

Aysel Alp / Hürriyet