Aydın Büyükşehir Belediyesi ve 2018 yılı Sayıştay Raporu

Akın Yakan

10.02.2020 - 11:45 Yayınlanma

Sayıştay tarafından yapılan denetimler sonucunda, Aydın Büyükşehir Belediyesi ve Aydın Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) için “ 2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu” açıklandı.

Sonuç olarak, Aydın Büyükşehir Belediyesi ve Aydın Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) için herhangi bir denetim bulgusu tespit edilemedi.

Bunun anlamı ne?

5018 sayılı kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda belirtilen sorumlulukların yerine getirildiği ve herhangi bir hesap yanlışının olmadığı ortaya konuldu.

Bu yönüyle her iki kurumda aklandı denilebilir mi?

Aydın Büyükşehir Belediyesi ve Aydın Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) “2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu” ile açıklanan nedenlerle aklanmıştır.

Peki Sayıştay Raporu ile Aydın Büyükşehir Belediyesi hiç mi eleştirilmedi?

Sayıştay son derece ayrıntılı ve teknik bir inceleme yapar. Denetlediği kurumu her yönüyle irdeler. Bu anlamda Sayıştay, Aydın Büyükşehir Belediyesi’nin bazı uygulamalarını eleştirmiş.

Aydın Büyükşehir Belediyesi 2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporunda, 18 sayfasında “Denetim Görüşünü Etkilemeyen Tespit ve Değerlendirmeler” bölümünde, 17 başlık altında tespit ettiği, gelecek denetimlerde izleyeceğini belirtiği hatalı uygulamaları açıkladı. Bunlardan önemli olan bölümleri sizlerle paylaşacağım.

“2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu”nun19 sayfasında yer alan, “BULGU 2: Doğrudan Temin Yöntemi ile Yapılan ve Gerçekleşmesi Belli Süreyi Gerektiren Mal Alım İşlerinde Sözleşme Yapılmaması” başlıklı bölümde Park ve Bahçeler Daire Başkanlığı tarafından doğrudan temin yöntemi ile yapılan mal alımları belli bir süreyi gerektirdiği halde bu alımlarda sözleşme yapılmadığı tespit edilmiştir.

Raporun 28 sayfasında yer alan “BULGU 5: Telekomünikasyon Alt Yapı ve Şebekelerinden Alınan Geçiş Hakkı Bedellerinin İlgili İlçe Belediyelerine Aktarımının Yapılmaması” başlıklı bölümde, idare sınırları içerisinde kalan sabit ve mobil haberleşme altyapısı veya şebekelerinde kullanılan her türlü kablo ve benzeri gerece ilişkin geçiş hakkı ücretlerinin tahsil edildiği ancak ilgili ilçe belediyelerine herhangi bir ücret aktarılmadığı tespit edilmiştir.

Raporun 29.sayfasında yer alan “BULGU 6: Belediye Sınırları Dâhilinde Faaliyette Bulunan Bazı Toplu Taşıma Araçlarının İzin veya Ruhsat Almaksızın Çalışması” başlıklı bölümde, Belediye sınırları dâhilinde faaliyette bulunan taksi, minibüs, otobüs ve servislerin Aydın Büyükşehir Belediyesinden izin veya ruhsat almadan çalıştıkları tespit edilmiştir.

Bu tespit son derece önemlidir.

İdarenin toplu taşıma araçlarına ait yönetmeliklerinde; araçların her yıl ruhsat harcını ödeyerek ruhsatlarını alması, bu ruhsatların her yıl yenilenmesi gerektiği ve çalışma ruhsatı olmadan (toplu çalışma izin belgesi) araçların çalıştırılmasının yasak olduğu belirtilmiştir.

2018 yılı içerisinde çalışan; 2877 adet halk otobüsü ve minibüsünden (M plaka) 821 adedinin, 894 adet taksiden (T plaka) 196 adedinin ve 2198 adet servisten 748 adedinin çalışma ruhsat (toplu çalışma izin belgesi) almadan çalıştıkları tespit edilmiştir. Gerekli denetim ve kontrollerin yapılması ile para cezalarının uygulanması için, ruhsatı olmadan çalışan araçların emniyet müdürlüğüne ve belediye zabıta birimine bildirilmesi ve ruhsatı olmayan araçların çalışmalarına izin verilmemesi gerekmektedir.

Raporun 32.sayfasında yer alan “BULGU 8: Engelliler İçin Erişilebilir Duruma Getirilmeyen Bazı Özel Halk Otobüslerinin Çalıştırılması” başlıklı bölümde, Aydın Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde toplu taşıma hizmeti veren bazı özel halk otobüslerinin engelli vatandaşlarımızın kullanımına uygun hale getirilmediği ve bu araçlara çalışma ruhsatı da verilmemiş olmasına rağmen çalıştırıldıkları tespit edilmiştir.

Raporun 40 sayfasında yer alan “BULGU 12: Kira Süreleri Sona Eren Bazı Taşınmazların İhale Yapılmaksızın Ecrimisil Karşılığında Kullandırılması” başlıklı bölümde, Belediyenin, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu esaslarına göre kiraya verdiği taşınmazlarından bazılarının, kira süresi dolduğu halde tahliye edilmediği ve ecrimisil ödenmesi karşılığında kullandırılmaya devam edildiği anlaşılmıştır.

Aydın Büyükşehir Belediyesi tarafından ecrimisil karşılığında kullandırılan ve tahliye ettirilmesi için yetkili mülkiye amirine başvurulmadığı tespit edilen taşınmazlarının sayısı 234 tür. Sözkonusu taşınmazlar için belediyenin talebi üzerine o yerin mülki amiri tarafından en geç 15 gün içinde tahliye işlemlerinin gerçekleştirilmesi ve idare tarafından taşınmazların yeniden ihale edilmek suretiyle kiralanması gerekmektedir.

Raporun 41 sayfasında “BULGU 13: Halk Otobüsü ve Minibüs Hatlarının İhale Edilmeksizin ve Süresiz Verilmesi” başlıklı bölümde, halk otobüsü ve minibüs hatlarına ait plakalarının çeşitli tarihlerde ilçe belediyeleri ve il trafik komisyonları tarafından ihale yapılmadan ve süre belirtilmeden dağıtıldığı tespit edilmiştir.

Yapılan incelemede,2018 yılı sonu itibariyle Aydın Büyükşehir Belediyesi sınırlarında toplam 515 adet otobüs ve minibüs plakasının olduğu, 515 adet plakadan; 22 adet plakanın ilçe belediyeleri tarafından ihale yapılmadan verildiği, 424 adet plakanın il trafik komisyonu tarafından ihale edilmeden ve süre belirtilmeden verildiği, 69 adet plakanın ise ilçe belediyeleri tarafından ihale yöntemi ile verildiği görülmüştür. İhale yöntemi ile verilen 69 adet plakadan; 62 adedinin yeniden ihale edildiği ve ihalenin ilgili kişileri tarafından dava edildiği ve davaların devam ettiği, 7 adedinin ise süresinin henüz dolmadığı görülmüştür.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa dayanılarak 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Kararın 5’inci maddesinde; ticari plakaların muhammen bedeli, müracaat şekli, süresi, ihale zamanı ve diğer hususların mahalli vasıta ve/veya en az iki gazete ile kamuoyuna duyurularak kapalı teklif usulü ile trafik komisyonu tarafından verileceği ifade edilmiştir.

Buna göre ticari plakaların süresi belirtilmek şartıyla il trafik komisyonu tarafından ihale edilmesi gerekir. Ticari plakaların il trafik komisyonu tarafından ihale edilmeden ve süre belirtilmeden verilmesi 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına aykırıdır.

Raporun 49 sayfasında “BULGU 14: Taksi Plakalarının İhale Edilmeksizin ve Süresiz Verilmesi” başlıklı bölümde taksi plakalarının çeşitli tarihlerde ilçe belediyeleri, il trafik komisyonları tarafından ihale yapılmadan dağıtıldığı veya başvuru üzerine T plakaların doğrudan ilgili kişiler adına tescil edildiği tespit edilmiştir.

Gerek 1580 sayılı gerekse 5393 sayılı Belediye Kanununa göre toplu taşımaya ilişkin haklar belediyeye aittir. Büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde toplu taşıma hizmetleri ise münhasıran büyükşehir belediyelerine aittir. Öncelikle ticari plaka sayılarının UKOME’ce tespit edilmesi ardından belediyeye ait olan bu hakkın 2886 sayılı Kanun çerçevesinde belediye encümenince ihale yoluyla rekabete uygun, saydamlığı sağlayarak sürenin belirli olması gibi hususları da içerecek şekilde verilmesi gerekir.

Bu çerçevede toplu taşıma hizmetleri bakımından görevli ve yetkili olan belediyenin bu hakkını mevzuata uygun şekilde ihale yapmadan doğrudan meclis, encümen veya belediye başkanı kararına dayalı olarak veya süre belirtmeden satması devretmesi ya da her ne şekilde olursa olsun kullandırması mümkün değildir.

Yapılan incelemede, 2018 yılı sonu itibariyle Aydın Büyükşehir Belediyesi sınırlarında toplam 894 adet taksi plakasının olduğu, 894 adet taksi plakasından; 103 adet taksi plakasının doğrudan ilgili kişiler adına tescil edildiği, 77 adet taksi plakasının ilçe belediyeleri tarafından ihale yapılmadan verildiği ve 714 adet taksi plakasının ise il trafik komisyonu tarafından ihale edilmeden ve süre belirtilmeden verildiği görülmüştür.

Raporun 57 sayfasında “BULGU 15: İl İçi Toplu Taşıma İzin Belgelerinin İhale Edilmeksizin Verilmesi” başlıklı bölümde, Aydın Büyükşehir Belediye İl mülki sınırları içinde D4 yetki belgesi ile faaliyet gösteren toplu taşıma araçlarına il içi toplu taşıma izin belgelerinin dilekçe üzerine ihalesiz dağıtıldığı tespit edilmiştir

Yapılan incelemede, Aydın Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı tarafından D4 yetki belgesi olan 2362 adet araca il içi toplu taşıma izin belgesi (çalışma ruhsatı) verilmiştir. Böylece 31.03.2014 tarihinden önce ilçe-merkez, ilçe-ilçe veya köy-ilçe, köy-il merkezi arasında yolcu taşımacılığı yapan araçlara ihale yapılmadan il içi toplu taşıma izin belgesi (çalışma ruhsatı) verilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 7’nci maddesinin (f) fıkrasına göre; toplu taşıma araç sayıları ile güzergâhlarını belirlemek ve bunları işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek büyükşehir belediyesinin görev ve sorumluluğuna verilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununa göre toplu taşımaya ilişkin haklar belediyeye aittir. Belediyeye ait olan bu hakkın 2886 sayılı Kanun çerçevesinde belediye encümenince ihale ilkeleri ve gereklerine uygun şekilde, rekabete açık ve işin süresi gibi hususları da içerecek şekilde ihale edilerek verilmesi gerekir.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa dayanılarak 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Karar’ın 5’inci maddesinde; ticari plakaların muhammen bedeli, müracaat şekli, süresi, ihale zamanı ve diğer hususların mahalli vasıta ve/veya en az iki gazete ile kamuoyuna duyurularak kapalı teklif usulü ile trafik komisyonu tarafından verileceği ifade edilmiştir.

Raporun 60 sayfasında “BULGU 16: Servis Plakalarının İhale Edilmeksizin ve Süresiz Verilmesi” başlıklı bölümde, servis plakalarının çeşitli tarihlerde Aydın Belediyesi ve ilçe belediyeleri tarafından ihale yapılmadan ve süre belirtilmeden dağıtıldığı tespit edilmiştir.

Yapılan incelemede,2018 yılı sonu itibariyle Aydın Büyükşehir Belediyesi sınırlarında toplam 2198 adet servis plakasının olduğu, bunların tamamının Aydın Belediyesi ve ilçe belediyeleri tarafından ihale yapılmadan ve süre belirtilmeden verildiği görülmüştür.

Öncelikle ticari plaka sayılarının UKOME’ce tespit edilmesi ardından belediyeye ait olan bu hakkın 2886 sayılı Kanun çerçevesinde belediye encümenince ihale yoluyla rekabete uygun, saydamlığı sağlayarak sürenin belirli olması gibi hususları da içerecek şekilde verilmesi gerekir. Bu çerçevede toplu taşıma hizmetleri bakımından görevli ve yetkili olan belediyenin bu hakkını mevzuata uygun şekilde ihale yapmadan doğrudan meclis, encümen veya belediye başkanı kararıyla vermesi veya süre belirtmeden ya da satış şeklinde ihale etmesi mümkün değildir.

Sonuç olarak, araçların faaliyette bulunabilmesi için çalışma ruhsatı almaları gerekir. Bu ruhsat işyeri açma ruhsatı gibidir. Servis plakalarının süresi ve şartları da belirtilerek Belediye Kanununda öngörülen imtiyaz, kiralama ve ruhsat usullerinden biri seçilerek ihale yoluyla verilmesi sağlanması gerekir.

Raporun 66 sayfasında “BULGU 17: İdarenin Görev ve Yetki Alanında Bulunan Bazı Yerlerdeki İşgal Harcının Büyükşehir Belediye Şirketi Tarafından Tahsil Edilmesi” başlıklı bölümde, Büyükşehir Belediyesinin görev ve yetki alanında bulunan, Kuşadası İlçesi sahil kısımlarındaki işgal harcının Aydın Büyükşehir belediyesi şirketi tarafından tahsil edildiği tespit edilmiştir

Yapılan incelemede, Kuşadası sahil kısımlarındaki büfe, duş, şezlong ve WC yerleri ile soyunma kabin yerlerinin belediye meclis kararı ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun Şirket Kurulması başlıklı 26’ncı maddesi uyarınca Aydın Büyükşehir Belediyesi Şirketine (Aybel İnş. Org. Spor Hiz. AŞ) ücret karşılığında verildiği, bunun yanında söz konusu şirketin Kuşadası sahil kısımlarında kendisine devredilen yer ve kapsam dışındaki yerlerden işgal harcı da aldığı görülmüştür.

Sonuç olarak, belediye şirketine sadece sahil kısımlarındaki büfe, duş, şezlong ve WC yerleri ile soyunma kabin yerleri devredilmiştir. Dolayısıyla sahil kısımlarındaki diğer yerler devredilmediğinden dolayı bu yerlere ait gelirlerin belediye tarafından tahsil edilmesi gerekir. Buna rağmen sahilde satış yapan diğer kişilerden büyükşehir belediyesinin herhangi bir ücret almadığı, belediye şirketinin bu yerlerden kendisine devredilmiş gibi ücret aldığı görülmüştür. Belediye şirketi bu yerlerden ücret altında tahsilat yapıyor olsa da bu yerlerden tahsil edilecek gelir esas itibariyle işgal harcı olup, Belediye tarafından tahsil edilmesi gerektiği açıklanmıştır.

Merak eden okurlarımız, Aydın Büyükşehir Belediyesi “2018 Yılı Sayıştay Denetim Raporu”na dipnotaki [1] linkten ulaşabilir.