2018 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bütçeden 150.5 milyar lira tutarında transfer yapıldı. Bu tutar, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 4.1’ine karşılık geliyor. Planda, 2023 yılında SGK’ya yapılan bütçe transferlerinin GSYH’ya oranının yüzde 3.2’ye düşürülmesi hedefleniyor. 2018 yılındaki transferler yüzde 3.2 oranında kalsaydı, bütçeden çıkacak para 150.5 milyar yerine 118 milyar lira olacaktı. Hedefe ulaşılması durumunda, sosyal güvenlik sistemine yapılan bütçe transferlerinde bugünün rakamlarıyla yılda 32 milyar lira tasarruf sağlanacak.

2018 yılında sosyal güvenlik sisteminde aktif / pasif oranı 1.73 olarak gerçekleşti. Yani 1 emekliye karşılık 1.73 aktif çalışan bulunuyor. 2023 yılında bu oranın 1.90’a çıkartılması öngörülüyor.



Planda, sosyal güvenlik sisteminde temel amaç, aktüeryal dengenin gözetilmesi suretiyle sistemin uzun dönemli mali sürdürülebilirliğinin sağlanması olarak belirlendi. Bu amaca ulaşmak için öngörülen başlıca politika ve tedbirler şöyle sıralandı:

TAMAMLAYICI EMEKLİLİK: Kişilerin emeklilik gelirlerinin artırılmasını teminen kamu emeklilik sistemi dışındaki diğer emeklilik sistemlerine katılım teşvik edilecek. Tamamlayıcı emeklilik kurumlarının kapsamı genişletilerek sektör, iş kolu veya meslek esaslı tamamlayıcı emeklilik kurumlarının güçlendirilmesi sağlanacak.

PRİM TABANI: Sosyal sigorta prim tabanı genişletilecek, sisteme giriş kolaylaştırılacak ve denetimler yoluyla sistem etkinleştirilecek.

KOLAY İŞVERENLİK: Esnek istihdam imkânlarının artırılması amacıyla çalışanların kayıt altına alınmasında kolay işverenlik uygulamaları yaygınlaştırılacak.

TEŞVİKLER MASAYA YATIRILACAK: İstihdam teşviklerine ilişkin etki değerlendirmesi yapılarak teşvikler sade ve etkin bir yapıya kavuşturulacak.

RİSK ODAKLI DENETİM: Sosyal güvenlik sisteminde denetim uygulamaları geliştirilecek ve çeşitlendirilecek, risk odaklı denetim uygulamaları yaygınlaştırılacak. Denetim konusunda kurumlar arasında işbirliği kuvvetlendirilerek sürdürülecek.



KAYIT DIŞI İLE MÜCADELE: Kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı ücretle daha etkin bir şekilde mücadele edilecek. Kayıtlı istihdamın artırılmasının güç olduğu sektörler belirlenerek sektörlerin özelliğine uygun kayıt altına alma uygulamaları geliştirilecek.

PRİM GELİRLERİ: Prim tahsilatları artırılacak. Prim borçlarının takip ve tahsilatı etkin bir şekilde uygulanarak prim gelirlerinin artırılması sağlanacak.

TOPLU ÖDEME: Çiftçiler ve mevsimlik çalışan tarım işçileri gibi yılın belirli aylarında gelir elde edenlere yönelik özel prim ödeme dönemleri belirlenecek.

MEVZUAT DEĞİŞECEK: Sosyal güvenlik sisteminin etkin bir yapıya kavuşturulması sağlanacak. Sosyal güvenlik mevzuatı, sade ve anlaşılır şekilde düzenlenecek. Sosyal güvenlik mevzuatı ve uygulamaları, değişen işgücü piyasası koşullarına ve çalışma şekillerine uyumlu hale getirilecek.

KIDEM TAZMİNATINDA MUTABAKAT ARANACAK

Planda kıdem tazminatı konusuna hem yurtiçi tasarrufların artırılması, hem de istihdam ve çalışma hayatı başlıkları altında yer verildi. Tasarrufların artırılması bölümünde, bireysel emeklilikteki otomatik katılım sisteminin, sistemde kalış süresi ve fon tutarını artıracak şekilde yeniden düzenleneceği ve bireysel hesaplara dayalı kurulacak kıdem tazminatı fonu ile entegre edileceği kaydedildi.



İstihdam ve çalışma hayatı bölümünde ise kıdem tazminatı reformunun sosyal tarafların mutabakatıyla gerçekleştirileceği vurgulandı.

BEŞ YILDA 4.1 MİLYON İLAVE İSTİHDAM

Plana göre, kayıtlı istihdamın teşvikine yönelik olarak veri analizine dayalı risk odaklı denetim faaliyetleri yaygınlaştırılacak. Kayıt dışılığın yaygın olduğu sektörler öncelikli olmak üzere yönlendirici ve rehberlik edici denetim faaliyetleri artırılacak.

Plan döneminde 2018 sonunda yüzde 53.2 olan çalışma çağındaki (15-65 yaş arasındaki) nüfusun istihdam oranı yüzde 53.2’den yüzde 56.4’e çıkartılacak. 2018 sonunda yüzde 47.4 olan istihdam oranının da yüzde 50.8’e yükseltilmesi öngörüldü. Hedefe ulaşılabilmesi için 4.1 milyon kişilik ilave istihdam sağlanacak.

HEDEF KAYIT DIŞI İSTİHDAMI 5 PUAN AZALTMAK

Planda bir başka iddialı hedef ise 2018 sonunda yüzde 33.4 olan kayıt dışı istihdam oranını 2023’te yüzde 28.5’e çekmek olarak belirlendi. Kayıt dışı istihdamdaki 5 puanlık düşüş, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun açıklarının önemli ölçüde azalması anlamına geliyor. Daha önce kayıt dışı istihdam oranı en düşük yüzde 32 seviyesine indirilebilmişti.