Yasalarımız açık ve net. Zamanında ödenmeyen borçlar nedeniyle alacaklı kişiler, bankalar ve şirketler haciz işlemi başlatabiliyor. Haciz, kesinleşen bir takip sonucu, borçlunun malvarlığından alacağın tahsili işlemidir. Bu işlem yine icra müdürlüğü tarafından yapılır. Borçlunun borcu takip sonrası kesinleştiği hallerde menkul veya gayrimenkulleri haczedilir, haciz işlemi menkuller için yani taşınır mal varlığı için elinden alınarak ‘yed-i emin’ dediğimiz müesseseye veya kişiye teslim sureti ile yapılır. Kimsenin karşılaşmak istemediği haciz ve icra takibi süreçlerine karşı da her vatandaşın hakları var. Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilen ve haftaya yürürlüğe girmesi beklenen yasa ile icra ve haciz işlemlerine karşı vatandaşın hakları genişletilecek. Bu hakların ve yeni uygulamaların neler olduğunu Avukat Dr. Umut Metin anlattı.
EKONOMİK HAYATI FELÇ EDİYORDU
Artık icra takibine konu alacağa yetecek miktarı aşacak şekilde haciz yapılamayacağını belirten Metin, şu bilgileri verdi: “Alacaklı 1 liralık bir alacağı için takibin kesinleşmesinin ardından borçlunun gayrimenkullerine, araçlarına, banka hesaplarına haciz koyduğu anda; bazen 1 lira alacağı için borçlunun tüm malvarlığına haciz ve bankalar nedeniyle hesabın blokesi durumu yaratabilmekteydi.
Mevcut yasamızda da aslında taşkın haciz denilen bir hacze müsaade edilmese de uygulamada borçlunun neyi var ise hepsine haciz konulması rutin ve kötü bir uygulamadır. Yeni düzenleme açık bir ifadeyle ‘Alacağa yeter miktarı aşacak şekilde haciz yapılamaz’ hükmünü getirmekle, taşkın haczin engellenmesini, borçlunun fazladan hacizle ekonomik hayatının, borçtan öte baskılanmamasını hedeflemektedir.”
EVDE FİİLEN İMKANSIZLAŞIYOR
Umut Metin, yeni yargı paketindeki icra ve hacizle ilgili diğer detaylara da işaret etti: “Yasa ile haczi mümkün olmayan eşyaların kapsamı genişletiliyor. Borçlu ve aynı konutta birlikte yaşayan aile üyelerine ait kişisel eşya ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden tüm ev eşyası haciz kapsamı dışına alınıyor.
Alacağın tahsili yönteminin haciz tırnak içinde ‘taciz’ haline gelen olumsuz uygulamalarına maalesef rastlanabilmekteydi. İnsanlarımızın ekonomik olarak büyük refah içinde olmadığı bu dönemde ev haczinin, özellikle yatak, kanepe haczi gibi uygulamaların, alacak tahsilinden öte borçlu kişiyi incitebilecek uygulamaların men edilmesi isabetlidir. Mevcut yasamızda da ev haczi sınırlandırılmıştı ancak şimdi bu düzenleme kuvvetlendirildi.
Pratikte etkin bir konut haczinin kalmadığını ifade etmek gerekir. Türkiye’de haciz hakkının bir kısım alacaklılarca maalesef taciz gibi kullanıldığı, bu uygulamanın borçlu olmayanlara yani üçüncü kişilere de yayılmaya çalışıldığı kötü örnekler bulunmaktadır. Yargı paketinin haciz alanındaki düzenlemesi yerindedir.”
AYNI ÇATI ALTINDA YAŞAYANLARIN KİŞİSEL EŞYALARI DA KAPSAMDA
Düzenlemeyle, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireylerine ait kişisel eşya ile tüm ev eşyasının haczinin de yasaklandığını belirten Umut Metin, “Borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireylerine ait kişisel eşya ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden tüm ev eşyası haczedilemeyecek.
Eskiden haciz yapılan evde 2 televizyon var ise biri haczedilebiliyordu. Biri haczedilmezdi. Yeni düzenleme ile evde her bir odada ayrı ayrı 5 televizyon dahi olsa artık haciz mümkün olmayacak. Bu hali ile eşyanın sayısı değil, aile fertlerine veya borçluya ait kişisel eşyaların da ailenin ortak kullanımına hizmet eden eşyaların da haczi mümkün değil.
Eskiden sırf borçluyu ödemeye mecbur kılmak için, onun üzüntüsüne dayanamayacağı annesi veya babası, çocuğu, eşi gibi yakınlarına yönelen, aslında etki olarak da vicdani olmayan hacizler ortadan kalkıyor. Eskiden de ev haczi sınırlandırılmıştı ancak şimdi bu düzenleme kuvvetlendirildi. Pratikte etkin bir konut haczinin kalmadığını ifade etmek gerekir” dedi.
OTURULAN KONUTTA SON DURUM
KÖTÜ NİYETLİ UYGULAMALARIN ÖNÜNE GEÇİLDİ
ÖRNEK 1: Borçlunun aynı evde birlikte yaşadığı annesi hasta ve yatalaktır. Alacaklı, konut haczi sırasında, sıradan bir yatak olmayan ve maddi değeri daha yüksek olan yatağı haczedeceğini söylerse, borçlunun borcunu bir şekilde ödemek zorunda kalacağını düşünerek, hastanın genelde hastanelerde görülen özel hasta karyolasını haczetmek isteyebilir.
Eskiden zorlama bir yorumla lüzumlu mu değil mi gibi bir tartışma yapılabilecekken, artık bu tür kötü niyetli bir haciz yapılamaz hale geldi. Çünkü bu yatak hasta için kişisel niteliktedir ve ailede hastanın bakımı gayesine de hizmet etmektedir. Bu haliyle, yeni düzenleme ile bir insanın herhangi yatakta yatabileceği savıyla, evdeki özel hasta yatağı haczedilemez.
ÖRNEK 2: Evde bulunsa da borçlunun ve aile fertlerinin cep telefonları haczedilemez.
ÖRNEK 3: Sırf eğlence için kullanılıyor olsa dahi evdeki bilgisayarlar, çocukların oyun konsolları, tabletleri ve hatta oyuncakları haczedilemez.
