Havacılar, gerilla savaşçıları, keskin nişancılar... Alman Nazilerine kan kusturanlar... Erkeklerden geri kalmayan özveri ve kahramanlık destanı. İkinci Dünya Savaşı aynı zamanda kadınların da kahramanlık destanıydı. 9 Mayıs Zafer Günü'nde onları anmadan olmaz.
9 Mayıs 1945, Avrupa'yı ve dünyayı kana bulayan Alman ve İtalyan faşizminin yenilgi günü. Müttefikler için de Zafer Günü. Kuşkusuz zafer kolay olmadı. Yaklaşık 60 milyon insan hayatını kaybetti. Bundan fazla insan da yaralandı. Zafere imza atan Sovyet Rusya ise en büyük insan kaybını verdi. Tahmini olarak 20-25 milyon insanını kaybetti. Sovyetler Birliği, Moskova kapılarına kadar yakıldı yıkıldı. Gösterdiği büyük dirençle de insanlık tarihine destan bıraktı. Bu destana Türk Cumhuriyetlerinin de büyük katkısı oldu. Kazakistan, Azerbaycan, Özbekistan, Türkmenistan ve daha birçok küçük Türk cumhuriyetlerinden milyonlarca insan da savaşa katıldı ve bunlardan 3 ila 5 milyona yakını da şehit oldu.
Kadın seferberliği
2. Dünya Savaşı'nda kadınlar da büyük özveride bulundu. Erkeği ile aynı sıkıntıları çekti. Çalışabilir erkeklerin çoğu askere çağrıldı. Savaşın geri cephesi Kazakistan'da, sanayideki kadın işçi oranı % 50'yi buldu. Cephe gerisinde gösterdiği özveri ve emekle onu besledi, silahını cephanesini hazırladı. Bu da yetmedi, cepheye koştu omuz omuza savaştı. Sovyetler Birliği'nde 800 bin (Bazı rakamlar 1 milyon.) kadın elde silah savaşa katıldı (Askeri personelin yüzde 3'ü.). Bunların dörtte üçü Rus'tu. Sadece Azerbaycan'dan 11 bin kadın savaşa katıldı. Tankçı oldu, havacı oldu, en yaman keskin nişancı oldu. Yetmedi sağlıkçı oldu. Gerilla savaşçısı olarak en ön cephede vuruştu. Vatanı için canını dişine taktı. 200 bini en büyük nişanla onurlandırıldı. Binlercesi cephede şehit oldu. Kahramanlar ise ülkelerinde anıtlaştı. İşte o kadınlar:
'Gece Cadıları'
Marina Raskova: 1930 yılında havacılığa atıldı. Bir yıl sonra Zhukovski Hava Akademisi'ne girdi ve burada eğitimini bitirerek 1933 yılında parlak bir subay olarak orduda görev yapmaya başladı. Savaşta Sovyetler Birliği'nde 3 büyük Hava Alayı kuruldu. Raskova, 588. Havacılık Alayı'na komutanlık yaptı. Daha sonra 125. Gece Muhafızları Bombacı Hava Alayı komutanlığına atandı. Ölümüne kadar burada yaptı. Onun ardından komutanlığa Valentin Markov atandı. Markov, Eylül 1943'te 587. Bombacı Havacılık Alayı'na atandı ve burada uçuşlara katıldı.Savaşta birçok hava akınına katıldı. 30 bin sortilik uçuş yaptı.
Yevdokia Bershanskaya: 46. Gece Muhafızları Bombacı Havacılık Alayı'nın komutanıydı. 24 bin sorti yaptı. Bu alay gece akınlarına katıldı. Almanlara kâbus yaşattılar. Ani baskınlarla çok büyük kayıplar verdirdiler. Almanlar bunlara "Gece Cadıları" ismini taktı.
Nina Ulyanenko: 46. Muhafız Gece Bombacı Alayı'nın komutanı olarak Belarusya Cephesi'nde görev yaptı. Sovyetler Birliği Kahramanı oldu. Pilot olarak 915 sorti yaptı. 120 ton bomba attı. Düşmanın 135 hedefinde yangın çıkarttı. Sayısız hedef ve deposunu da imha etti.
Maria Dolina: Raskova'nın 125. Alayı'nda bölük komutanlığı yaptı. Baltık Cephesi'nde aktif uçuşlara katıldı. Bombardıman uçağı kullandı. 45 bin kg bomba attı. 72 sorti yaptı. Altı hava çarpışmasına katıldı. Çok sayıda düşman uçağını düşürdü. 18 Ağustos 1945 günü 23 yaşındayken 'Sovyetler Birliği Kahramanı' ünvanı verildi. 2010 yılında hayatını kaybetti.
Yekaterina Ryabova: 14 Temmuz 1921 günü Rusya'da doğdu. 46. Gece Muhafız Bombacı Havacılık Alayı'nda görev yaptı. 1945 yılında üsteğmen rütbesinde iken, Sovyetler Birliği Hava Kahramanı ünvanını aldı. Pilot olarak 860 gece uçuşuna katıldı. 12 Eylül 1974 günü öldü.
Leyla Mehmedbeyova: Azerbaycanlı kahraman. 1931 yılında ilk uçuşunu yaptı. Savaşa katılmak ister. Ancak onun pilot yetiştirmesi istenir. 4 çocuğu vardır. 1941'de Sovyet Ordusu'nda uçak filo komutanı olarak yüzlerce savaş pilotu ve 4 bine yakın da paraşütçü yetiştirir. Çoğu kahramanlar listesine girer. Altı çocuk annesi Leyla Hanım'ın büyük oğlu Feridun, pilot olarak Savaşta görev alır. Küçük oğlu da yine pilot olarak Karabağ Savaşı'nda görev alır. Adına romanlar yazılır, filmler yapılır. 1989 yılında 80 yaşında hayata veda eder.
Keskin nişancılar
Savaşın unutulmaz kahramanlarından biri de 'sniper'/keskin nişancılar. Sabırları ve parmaklarını iyi kullanmaları onların bu olanda tercih edilmelerine neden oldu. Bunu da 'Keskin nişancı hareketinin babası' olarak anılan Tümgeneral Morozov keşfetti. "Onların işaret parmağı, erkekten daha sorunsuz tetiği çeker" diyordu. Savaş içinde kadınlardan özel birlikler kurularak binlerce keskin nişancı yetiştirildi. Özellikle Stalingrad ve Moskova şehir savaşlarında başarıyla görev yaptılar. 1943 yılına gelindiğinde Kızıl Ordu'da 2 bin kadın keskin nişancının, 12 bin düşman askerini öldürdüğü saptandı. Sovyet Komünist Partisi'nin yayın organı Pravda gazetesi onlar için 1942 yılında şunları yazar: "Genç Sovyet kadını, keskin nişancı olmak istiyorsa, biz onu, isteğinden vazgeçirmemeliyiz. Ona, rüyasını gerçekleştirmesi için fırsat vermeliyiz." İşte o kahramanlardan bazıları:
Lyudmila Pavlichenko: Keskin nişancıların kraliçesi olarak anıldı. 309 düşman askerini öldürdüğü saptandı. Bunların 100'ü subaydı. Amerikalı keskin nişancı Chris Kyle, en gelişmiş silahına rağmen ancak onun yarısına ulaşabildi. Sabır ve inatçılığıyla nam saldı. Avını vurmak için hareketsiz 20 saat bekletiği beliniyor. Dört kez yaralandı. Teğmen rütbesiyle en büyük nişan olan 'Lenin Madalyası'yla onurlandırıldı. Beyaz Saray'da ağırlandı. Savaştan sonra Sovyet Donanma karargâhında araştırma görevlisi olarak göreve başladı. 1974 yılında 58 yaşında öldü. Adına şiirler yazıldı. Folk şarkıcısı Woody Guthrie ondan esinlenerek bir şarkı yazdı. Hayatı filme çekildi. Heykelleri dikildi.
Moldagulova Bulak: 25 Ekim 1925 günü Kazakistan'ın Bulak şehrinde doğdu. Çocukluk döneminde ailesini kaybetti. Alma Ata'daki amcasının yanında büyüdü. Öğrenci iken 1942 yılında orduya katıldı. Mayıs 1943'te keskin nişancı olarak eğitildi. Temmuz 1943'te cepheye gitti. Ocak 1944'te içinde bulunduğu Tugay, Novosokolniki Dno demiryolunda Almanları pusuya düşürdü. Komutanı öldüğünde komutayı o aldı. Askerlere cesaret vererek "Haydi vatanımız için ileri!" dedi. Bir mayın patlamasında yaralandı. Yarasına rağmen savaşmaya devam etti. 14 Ocak 1944 günü vurularak şehit oldu. Keskin nişancı olarak 78 Alman askerini öldürdüğü saptandı. Lenin Madalyası'yla onurlandırıldı. Mezarı Monakovo'da olduğu tahmin ediliyor. Başkente anıtı dikildi.
Roza Yegorovna Shanina: 3 Nisan 1924 günü dünyaya geldi. 1. Kadın Gönüllü Piyade Tugayı'nda görev yaptı. Birliğe katıldığında 19 yaşındaydı. En ön saflarda vuruştu. Becerikliliği örnek gösterildi. 54 kişiyi vurduğu saptandı. 28 Ocak 1945 günü 21 yaşında hayatını kaybetti. Uzun boylu, kahverengi saçlı, mavi gözlüydü.
Nadezhda Kolesnikova: Gönüllü keskin nişancı. O da attığını vuranlardandı. Soğukkanlılığı ve güzelliğiyle birliğinde sevilen isim oldu. 19 kişiyi öldürdüğü teyit edildi. Cesaret madalyası aldı.
Sofia Avericheva: 9 Eylül 1914 günü dünyaya geldi. Savaş sırasında keşif taburunda görev yaptı. Düşman hatlarına sızdı. Çok sayıda çatışmaya girdi. Cesaretiyle nam saldı. İçinde bulunduğu tim, Vydra Köyünde bulunan Alman karargâhına baskın yaptı. 8 esir alındı. 20 de asker öldürüldü. Sofia bir kaç askeri öldürürken, boğuşma sonucu birini de esir aldı. Katıldığı 10 seçkin görev nedeniyle 10 madalya aldı. İki kez yaralandı. 10 Mayıs 2015 günü 101 yaşında hayata gözlerini yumdu. Anılarını İzci Günlüğü ismiyle kitaplaştırdı.
Lyubov Makarova: 2. Baltık Cephesi, 3. Yıldırım Ordusu'nda keskin nişancı olarak görev yaptı. Rütbesi Çavuştu. 2. ve 3. sınıf Nişan'a layık görüldü. 84 Nazi askerini öldürdü.
Maria Kuvshinova: Birkaç düzine düşman askeri öldürdüğü doğrulandı. Üçüncü Sınıf Şeref Madalyası ile onurlandırıldı.
Nina Lobkovskaya: Kızıl Ordu'nun en iyi kadın keskin nişancılarındandı. 1943 yılına kadar 89 düşman askerini öldürdüğü tespit edildi. Madalya ile onurlandırıldı.
