Kilo vermek sağlık için altın standart olsa da yanlış diyet stratejileri bağışıklık sisteminin hasarlanması, saçların dökülmesi, kalp ve damar sisteminin zarar görmesi gibi önemli sağlık problemlerini de beraberinde getiriyor.
Havaların ısınmaya başlamasıyla birlikte kilo vermek isteyenlerin sayısı da artıyor. Kilo vermek sağlık için altın standart olsa da yanlış diyet stratejileri bağışıklık sisteminin hasarlanması, saçların dökülmesi, kalp ve damar sisteminin zarar görmesi gibi önemli sağlık problemlerini de beraberinde getiriyor.
Diyetisyen Derya Zünbülcan diyette doğru ve yanlışlar hakkında iha.com.tr'nin sorularını yanıtladı.
Diyet aç kalmak mıdır?
Yanlış: Diyet aç kalmak demektir. Düşük kalorili diyetler kilolarımdan daha kolay arınmama yardımcı olur.
Doğru: Diyet yapmak aç kalmak demek değildir. Diyet yapmak, sizi ruhsal ve bedensel olarak aç bırakmayan, optimal beslenme planı ile kilolarınızdan keyifle arınmak demektir. Aç kalmak, vücudu kıtlık psikolojisine sürükleyerek elindekileri daha kötü koşullarda kullanmak üzere depolamasını sağlar. Aç kalarak ilk başta hızla kilo veren metabolizma bir süre sonra kendisini korumak için kilitleyerek kilo verimini durdurur. Kilo kaybında süreklilik isteniyorsa açlık diyetlerinden uzak durulmalıdır. Aç kalarak yapılan düşük kalorili, sihirli(!) diyetler baş ağrısı, zihin bulanıklığı, sinirlilik, yorgunluk, kalpte ritim bozukluğu, adet düzensizliği, sıvı elektrolit dengesizliği gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Diyet kişiye özel midir yoksa arkadaşımıza kilo verdiren diyeti biz de uygulayabilir miyiz?
Yanlış: Arkadaşım uyguladığı diyet sonucunda çok güzel kilo verdi. Aynı listeyi bende uygularsam birkaç aya kalmaz kilolarımdan kurtulurum.
Doğru: Siz herhangi biri değilsiniz. Siz özelsiniz! Bu arkadaşınızın zayıfladığı diyetin size uygun olmadığı anlamına gelir. Çok sevdiğim bir benzetme vardır. Diyetlerimiz kıyafetlerimiz gibidir. Her birimizin kıyafetinin rengi, bedeni, modeli ve tarzı nasıl farklı ise sağlıklı ve dinamik olmamızı sağlayacak, bizi ideal kilomuza taşıyacak diyet sistemimizde farklı olmalıdır. Sağlıklı diyet ancak yaşınız, boyunuz, kilonuz, vücut kompozisyonunuz, Psikososyal durumunuz, eğitim durumunuz, sosyoekonomik durumunuz, bireysel alışkanlıklarınız ve bazı kan tahlillerinizin bir diyetisyen tarafından ayrıntılı analiz edilip size uygun bir diyet yazılması ile mümkündür.
'Karbonhidrat ve proteinin ayrı ayrı tüket' fikiri doğru mu?
Yanlış: Karbonhidrat ve proteini ayırma prensibi başarımın anahtarı olacak.
Doğru: Karbonhidrat ve proteinin ayrı ayrı tüketilmesi gerekliliği bilinen en eski diyet tabularından biridir. Ancak, vücudumuz kilo verme sürecinde sadece proteine ya da sadece karbonhidrata ihtiyaç duymaz. Kilo verebilmek için karbonhidrat, protein ve yağın belirli oranlarda alınması gereklidir. Kaldı ki biz karbonhidrat ve proteini ayırmaya çalışsak bile et, süt, yoğurt, peynir gibi diyetimizde sıklıkla tükettiğimiz besinlerimizin içinde karbonhidrat ve protein hep bir arada bulunuyor. Yani siz bir bardak süt içtiğinizde elinizde olmadan karbonhidrat ve proteini bir arada alıyorsunuz.
Hızlı kilo vermek doğru mu?
Yanlış: Bu kilolardan bir an evvel kurtulmalıyım. Fazla vaktim yok. Birkaç ay dişimi sıktıktan sonra manken gibi bir vücut benim olacak.
Doğru: Alınan kiloların verilmesi, bir an önce aynadaki şişman bedenin yerini eski günlerdeki fit bedenin alması hepimizin isteğidir. Ancak, hızlı verilen kilo hızla geriye alınmaya müsait olur. İdeal olan haftada 0,5-1,0 kilo verilmesi koşuluyla ayda 2-4 kilo verimini sağlayacak bir programın yürütülmesidir. Hızlı kilo kaybı merkezi sinir sistemi, kalp ve damar sistemi, genitoüriner sistem başta olmak üzere birçok sistemimizde bazı önemli sorunlara davet çıkarmak demektir.
Ekmek tüketmezsek kilo sorunu çözülür mü?
Yanlış: Benim tek yanlışım ekmeği çok tüketmem. Ekmeği kestiğim takdirde kilo sorunuma elveda diyebilirim. Ekmeğin yanı sıra bir de makarna ve pilavı kesersem birkaç aya kalmaz kilolarımdan kurtulurum.
Doğru: Ekmek, toplumumuzun enerji ihtiyacının yarıdan fazlasını karşılayan önemli bir besin olmakla birlikte diyete girmeye karar verdiğimiz anda keskin bir hamle ile sofralardan uzaklaştırılan ilk besindir. Ekmek, makarna, pilav birer karbonhidrat kaynağıdır. Ve vücudumuz temel enerji kaynağı olarak karbonhidratları kullanır. Zayıflama süresince miktarlarının kısıtlanması doğru bir seçenek olsa da ekmek, makarna, pilav gibi besinlerin sofralarımızdan tamamen kaldırılması kas ve karaciğerdeki glikojen depolarının kullanılması sağlayacaktır. Bu (diyette istemediğimiz bir durumdur ve halk arasında ‘kasları yemek’ olarak tabir edilir) kaybettiğiniz kilonun yağ ağırlığından değil kas ve su ağırlığından gitmesi demektir.
Yağ yakan yiyecek ve içecekler neler?
Yanlış: Aç karnına içilen greyfurt suyu yağ yakar, maydanoz suyu ve lahana suyu zayıflatır.
Doğru: Sağlıklı beslenme ilkelerince tek başına yağ yakan hiçbir besin yoktur. Tek başına greyfurt suyu veya maydanoz suyu sizi dilediğiniz kiloya ulaşmanızda yardımcı olmaz. Özellikle greyfurt ve limon suyunun yağ yaktırıcı etkisi için verilen klasik bir örnek vardır. Bir miktar katı yağın üzerine bir limonu sıktıktan sonra yağı eriteceğine inanıyorsanız sizin yağlarınızın da eriyeceğine inanabilirsiniz. Maydanoz ve lahana suyuna gelince, maydanoz ve lahana iyi birer ödem atıcıdır. Bu suların tüketiminden sonra tartı ibresinde görülen gerileme vücudunuzdaki suyun atılmasından kaynaklanır, yağın yakılmasından değil.
Maden suyu zayıflatır mı?
Yanlış: Kilo verme dönemimin yıldızı maden suyudur. Maden suyu içtikçe zayıfladığıma inanıyorum.
Doğru: Maden suyu herhangi bir sağlık problemi olmayan sağlıklı bireylerin günde bir şişe tüketmelerini önerdiğimiz sağlıklı bir içecektir. Ancak fazla miktarda maden suyu içmenin zayıflattığı doğru değildir. Maden suyu fazla miktarda tüketildiği takdirde safra kesesi ve böbrekte bazı sorunlara neden olabileceği için uygun miktarlarda diyetin kendisi olarak değil diyetin bir parçası olarak, diyeti desteklemek amacıyla kullanılmalıdır.
İşte diyetisyen Derya Zümbülcan'ın tavsiyeleri...
Sağlıklı ve Keyifli Şekilde Kilo Verebilmek İçin;
* Güne bir bardak oda sıcaklığında su ile başlayın. Su metabolizmanızın canlanmasını sağlar. Günde en az 8-12 bardak su için.
* Meyve ve sebzeler metabolizma için önemlidir. Bir gün içerisinde en az 3 porsiyon meyve ve 2 porsiyon sebze tükettiğinizden emin olun.
* Rafine undan yapılmış fırın mamulleri yerine tam tahıllıları tercih edin.
* Çalışmalar kahvaltı yapan bireylerin ideal ağırlıklarını daha iyi koruduklarını gösteriyor. Kilo kontrolü ve sağlıklı bir metabolizmaya sahip olmak için kahvaltınızı atlamamaya özen gösterin.
* Yağ tüketiminizi azaltın. Salatalarınıza kişi başı bir tatlı kaşığı zeytinyağı ekleyin.
* Sebze yemeklerini kilo verme sürecinde gönül rahatlığı ile sofralarınızda bulundurun ancak koyduğunuz yağ miktarına dikkat edin. Yemeğinizi etli pişiriyorsanız yağ eklemenize gerek yok, etsiz pişiriyorsanız bir kilo sebzeye bir yemek kaşığı sıvı yağ ilavesi yapın.
* Alışveriş sepetinizden kola, gazoz, paket meyve sularını çıkartın. Kalitesiz kalori içeren bu içecekler yerine ayran, maden suyu, taze sıkılmış meyve sularını tercih edin.
* Yaşınıza, boyunuza, kilonuza ve cinsiyetinize uygun olan gereksinmeleriniz öğrenin. Gereksinmeler ile yediklerinizi karşılaştırın. Yedikleriniz, gereksinmenizden fazla ise azaltma yoluna gidin.
* Egzersiz sağlıklı yaşam için önemlidir. Haftada 3-5 gün (mümkünse her gün) en az yarım saat yürümeye çalışın.
* Uyku düzeninize dikkat edin. Altı saatten az uyumak obeziteye davet çıkarıyor.
