Kanunla hisselerinin tümü Hazine’ye devredilen ve son dönemde halka arzı gündemde olan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’na (TPAO), mahkeme kararıyla yeni ortaklar geldi. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 1983 öncesi var olan yüzde 6’lık hissesini mahkeme kararıyla geri alırken, İş Bankası da yüzde 3 hissesi için karar bekliyor.
 
Milli şirket olarak kurulan, 1983 yılında kanun hükmünde kararname ile kamu kuruluşu haline getirilen ve son dönemde halka arzı gündeme gelen Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’na (TPAO) yeni ortaklar geldi. Türkiye’nin en büyük ve kârlı şirketlerinden biri olan TPAO 1954 yılında 6327 sayılı kanunla, milli petrol şirketi olarak Türkiye’de kamu adına hidrokarbon arama, sondaj, üretim, rafineri ve pazarlama faaliyetlerini yürütmek amacıyla kuruldu. Şirkette Hazine’nin yanı sıra Emekli Sandığı (bugünkü adıyla Sosyal Güvenlik Kurumu-SGK), İş Bankası, Anadolu Sigorta, Petrol Ticareti Vakfı ve 20 dolayısında şahıs kurulu ortak olarak yer aldı.
 
1983 yılına kadar entegre bir petrol şirketi olarak aramadan üretime, rafinajdan pazarlamaya ve taşımacılığa kadar pek çok alanda faaliyette bulunan TPAO, 1983 yılında 233 sayılı kanun hükmünde kararname ile kamu kuruluşu haline getirildi ve “TPAO’nun yüzde 100’ü Hazine’nindir” karar kabul edildi. Böylece hiçbir ödeme yapılmadan TPAO’daki hisselerin tamamı devlete geçmiş oldu.
 
Geçen süre zarfında TPAO’nun bünyesindeki petrokimya, rafinaj ve akaryakıt dağıtım şirketi özelleştirilirken, kurum bugün sektörün sadece upstream alanında (arama, sondaj ve üretim) faaliyet gösteren bir şirket haline geldi.
 
SGK hakkını aldı
 
Hisselerinin alınmasının ‘gayri kanuni’ olduğunu belirten ve hukuk mücadelesi başlatan SGK, geçtiğimiz aylarda davayı kazandı ve yaklaşık yüzde 6 civarında hissesini yeniden aldı. SGK şimdi 1983 yılından beri alamadığı kâr paylarını almak için harekete geçti. İş Bankası’nın da yüzde 3 düzeyinde olan hissesini geri almak için davası sürerken, yüzde 1 hissenin sahibi 20 kadar şahsın akıbeti ise bilinmiyor. TPAO yetkilisi, “O şahısların mirasçıları kimdir, hisseleri kaça bölündü, Türkiye’de mi, yurtdışında mı yaşıyorlar bilmiyoruz” dedi.
 
Bugünkü haliyle halka arz yapamaz
 
Ortaklık yapısı belli olmayan bir kuruluşta halka arzın söz konusu olamayacağını kaydeden bir Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) yetkilisi, şunları söyledi: 
 
“Halen Meclis’te bulunan yeni teşkilat kanununu çıkartabilirsek genel kurulu oluşturacağız. Genel kurul oluştuktan sonra şirketin hissedar yapısı belirlenecek ve sonra da kanuni bir şekilde TPAO’nun halka arzıyla ilgili işlemleri başlatabiliriz. Hisselerinin kime ait olduğunun belli olmadığı bir şirketin halka arzını nasıl yapacaksınız? Kurumlar dışında şahıslara ait hisselerin isimleri belli ama adreslerini, yaşayıp yaşamadıklarını ve mirasçılarını bilmiyoruz. Aksi halde örneğin ’şirketin yüzde 51’ini halka arz edeceğim’ dediğin zaman o yüzde 6, yüzde 3 hisse sahibi kendi payının halka arz edilmesine razı olacak mı? ’Ben kabul etmiyorum, yüzde 6’mı tutuyorum’ da diyebilir. O bakımdan ortaklık yapısının netleştirilmesi ve genel kurulun buna karar vermesi gerekir ki hukuki adımlar atılabilsin.”