Kronik böbrek hastalığı, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de halkı tehdit eden önemli bir sorun.

Bu hastalık, idrar ve kan testleri kullanılarak erken teşhis edildiğinde önlenebilir veya ilerlemesi geciktirilebilir olmasına karşın, bazı örneklerde ise bu mümkün olmamakta. Hastalık sıklıkla son dönem böbrek yetmezliği evresine geçmekte, yüksek ölüm oranları ve kötü yaşam kalitesi ile hasta sağlığını, yüksek maliyetli diyaliz tedavisi ile sağlık bütçesini tehdit ediyor.


BİR YILDA SADECE 320 ORGAN BAĞIŞI


Aslına bakarsanız ülkemizde organ naklinin önünde hiçbir engel yok. Avrupa’da ilk Organ Nakli Kanunu’nu 1978 yılında çıkaran ülke biziz ve çok gelişmiş bir kanuna sahibiz. Bunun dışında son yıllarda Sağlık Bakanlığı da organ naklinin önünü açmak, arttırmak için gerekli bütün düzenlemeleri yaptı ve yapmaya da devam ediyor.


Organ naklinin önünde engel yok ama sorun var. Sorun tek ve aslında çözümü de çok basit. Sorun organ bağışının azlığı. Geçtiğimiz yıl 365 gün boyunca 70 milyonluk ülkemizde beyin ölümü gelişmiş ve organları bağışlanmış kişilerden alınarak yapılan böbrek nakli sayısı sadece 521. Oysaki organ bağış oranlarımız Avrupa ülkeleri ortalamasına ulaşmış olsa bu sayı 2500’e yakın olacaktı. Bunun nedenine gelecek olursak; neden din değil. Neden eğitimsizlik değil. Neden cehalet değil.


SAĞLIKÇILAR KONUYA YETERİ KADAR İLGİ GÖSTERMİYOR


Nedeni biz sağlıkçıların konuya yeteri kadar ilgi göstermemeleri. Dünya standartlarında sağlık hizmeti verilen ülkemizde maalesef aynı standart beyin ölümü tespitinde sağlanamıyor. Yılda 4 bin 500 beyin ölümü tespit etmemiz beklenirken (dünya standardı her yoğun bakım yatağı başına yılda bir beyin ölümü tespitidir) biz 2011 yılında sadece 1321 beyin ölümü tespit edebildik. Bunun nedeni yoğun bakımlarda beyin ölümü tanısını koyamamamızdan kaynaklanıyor. Biz eğer 4 bin 500 beyin ölümü tespit etseydik yüzde 25 olan organ bağış oranımızla yaklaşık bin 100 organ bağışı olacak ve bu sayede 2 bin 200 böbrek nakli yapabilecektik. Oysa 521 böbrek nakli yapabildik.


BÖBREK YETMEZLİĞİ OLAN HASTALAR BÖBREK NAKLİNDEN HABERDAR DEĞİLLER


Bir başka sorun ise diyalize giren hastaların çok büyük bir kısmının böbrek nakli diye bir tedavi yönetimden haberdar bile olmamaları. 70 bine yakın diyaliz hastamız varken bunların sadece 18 bin civarı Sağlık Bakanlığı’na böbrek nakli olmak üzere başvurmuş olması da bu sorunun kanıtı. Burada da sorun yine biz sağlıkçılarda. Hastalarımıza doğru ve yeterli bilgiyi vermiyoruz demektir.


70 BİN DİYALİZ HASTASININ ÜLKEYE BİR YILLIK MALİYETİ 2 MİLYAR DOLAR


Diyaliz ile böbrek nakli arasında hem maliyet hem de yaşam oranları bakımından farklılık var. 70 bin diyaliz hastasının ülkemize maliyeti yıllık 2 milyar dolardan fazladır ve bu paranın tamamı yurt dışına ödenen paradır. Tabi ki sağlık söz konusu olduğunda paranın önemi yok ama hem sağlık avantajı hem de ülkeye maliyeti açısından avantajı nedeniyle böbrek nakli çok ön planda. Bir diyaliz hastasının 5 yılda ülkeye maliyeti 120 bin dolar. Oysa böbrek nakli hastasının 5 yılda ülkeye maliyeti 60 bin dolar. Yani yarı yarıya ülkenin maliyetini azaltıyor.


BÖBREK NAKİLLİ HASTALAR İKİ KAT DAHA FAZLA YAŞIYOR


Bugün 100 kişiyi diyalize alırsanız 10 yılın sonunda 33 kişi hayatta kalabiliyor. Oysaki 100 kişiye böbrek nakli yaparsanız 10 yılın sonunda 73 kişi hayatta kalıyor. 2 kattan daha fazla bir yaşam sağlıyor böbrek nakli. Böbrek nakli olan hastanın beklenen ömrü ise bir diyaliz hastasının beklenen ömrünün iki katından fazla. Hem kaliteli bir yaşam, hem daha uzun bir ömür beklentisi hem de ülke ekonomisine katkı sağlayan bir yöntemdir böbrek nakli ve aslında son dönem böbrek yetmezliğinin tek tedavisidir.


NAKİL BEKLEYEN HASTALAR ÖZEL HASTANELER DE DAHİL OLMAK ÜZERE FARK ÜCRETİ ÖDEMİYOR


Şunu belirtmek isterim. Bütün diyaliz hastaları organ nakil merkezlerine “Ben böbrek nakli olabilir miyim?” diye başvursunlar. Yapılan tetkikler sonucunda uygun olup olmadıkları değerlendirilecektir. Ama esas önemli olan bu tetkikler ve değerlendirmeler sonrasında organ nakli ameliyatlarında özel hastane bile olsa nakil bekleyen hastalar, hiç fark ücreti ödemeden nakil olabileceklerdir. Hastalarımızın en az bildiği bilgilerden biri de kendilerine hiçbir maliyeti olmadığıdır.