Yapı taşı insan olan toplum ve yönetim erki, insan organizmasının kurgulanmasında farklı değildir. Bu nedenle benzer bir kurgulamayla sorunlar çözümlenmelidir. İkinci bölümde tanımlanan belli başlı temel özellikler ışığında daha kaliteli toplam üretime dönük önerilerimi şöyle sıralayabilirim
1. Karar ver (Planlama): Ülkeyi yönetenlerin en başta gelen görevi toplumsal kurumların uzlaşması ve bilim adamlarının katkılarıyla hazırlanmış 100, 50, 20, 10, 5 yıllık planları oluşturmak, ortaya konmuş sorunlara dayanarak gelişme önceliklerini belirlemektir. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta adalete ve ulusal verilere dayalı bilimsel kurallara uymaktır. Bu hazırlık piramidin tepesinden başlayarak aşağı doğru uzatılmalı, ülkenin ana planları altına alt planlar inşa edilmelidir. Yerel bölge ve şehir planları mutlaka bir üst kurulca denetlenmeli, toplumsal ihtiyaçlar ve bilimsel verilere dayanmıyorsa engellenmeli veya yeniden şekillendirilmelidir. Aile ve okul eğitiminde planlamanın önemi yeterince vurgulanmalı, bu alışkanlık bireylere yerleştirilmelidir.
2. Koordine ol: Eşgüdümsüz ve uzlaşmasız planların amacına ulaşması mümkün değildir. Bu nedenle ana görevi hedefe uygun koordinasyonu ve kurumlar arası uzlaştırmayı sağlayacak eşgüdüm birimleri her düzeyde oluşturulmalı ve yetkilendirilmelidir. Bu birimler hem zaman süreci içerisinde (toplumsal hafıza birimleri, 5-100 yıl) hem de bulunulan zaman diliminde (eşgüdüm birimleri) koordinasyonu ve kurumlararası uzlaşmayı sağlamalıdır. Süreç içerisindeki sorunlara yönelik çözüm önerileri sunma da bu birimin görevi olmalıdır. Yine en önemli özelliği adil ve akılcı olma özelliği olan bu birimlerin yasalarla belirlenmiş yetki ve yaptırımları olmalıdır.
3. Uygula: Bu aşama aşağıdaki süreçlerde gerçekleştirilmelidir.
a)Tanımlama / sertifikasyon: Tüm sektörlerde sorunların boyutları ve nedenleri ilk bölümde anlatılan örnekteki gibi ortaya konulmalı; bu işlerin ve işi yapacak kişilerin özellikleri belirlenmelidir (örneğin radyoloji sektöründe radyolog, teknisyen tanımlamaları gibi).
b)Kural koyma: Belirlenen iş sınırlarının çizilmesinin ardından işin nasıl yapılacağına dair kurallar uzman kişilerce konulmalıdır (örneğin bir beyin tomografisinin nasıl çekileceği ve dökümante edileceği; bacanın nasıl inşa edileceği gibi).
c) Kalifiye eleman eğitimi: Eğitim sınırları çizilen ve kuralları konulan işlere göre yapılandırılmalıdır. Ülkemizdeki teorik ve pratik eğitim süreçleri arasında derin yarıklar mevcuttur. Disiplinsiz, kuralsız, denetimsiz ve pozitif bilimin ışığından uzak zanaat ve beceri gelişememekte amacına ulaşamamaktadır. Diğer bir deyişle teori ve becerinin buluşamaması beyin- el koordinasyonundan yoksun bir vücut gibi iş üretememektedir.
Okullarda verilen teorik eğitim pratik ile buluşmalı, bilim basitleştirilmeli, deneylerle öğretilmeli konuyu uygulamalı olarak özümsemiş kişilerce verilmelidir (6). Teknik liseler, parasız insanların kaliteli hizmet bulabildiği daha çok üreten ve üretmede yarışan eğitim atölyelerine dönüştürülmelidir. Bu eğitim sürecinden geçenlere işi yapabileceğine dair sertifika verilmelidir. Eğitimde süreklilik esasına dayanarak kurumlar toplam kalite yönetimi açısından güdülenmeli, eğitilmeli ve puanlanmalıdır. (Örneğin hasta veya baca müşterisinin memnuniyeti anketlerle ölçülebilir ve kişi-kurum karnelerine işlenebilir).
d) Denetleme: Kurumların, kişilerin işleri kuralına uygun olarak yapıp yapmadıkları düzenli olarak denetlenip raporlandırılmalı, sundukları hizmet ve ürünler kalite açısından kontrol edilmeli ve puanlanmalıdır. Bu aşamada meslek odalarına ve tüketici birliklerine yetki verilebilir. İşi sadece sertifikası olanlar yapabilmelidir.
e) Yaptırım: Kurallara uygun iş üretmeyenlere işlenen suç oranlarına göre maddi ceza veya sertifikalarının elinden alınmasına uzanan yaptırımlar uygulanmalı, bu kişi veya kurumlar halka duyurulmalıdır.
f) Özendirme: Denetlemeler sonucunda kaliteli hizmet veya ürün üreten kişi ve kurumlar puanlanarak vergi muafiyeti veya halka duyurmak gibi yöntemlerle ödüllendirilmelidir.
Avrupa Birliği sürecinde yukarıda önerilen öğelerin bir kısmı yer yer ve zaman zaman uygulanmaya çalışılsa da içten gelen bir istençle yapılmadığından, gerekliliği halka yeterince anlatılmadığından ve koordine olmadığından yeterince hızlı ilerlememektedir. Bu yazının en azından konuya insanların dikkatini çekeceği inancı ve daha güzel yaşamak dileğiyle...
Kaynaklar:
1. Ozsunar Y, Cetin M, Taskin F, Yucel A, et al. The level of quality of radiology ser vices in Turkey: a sampling analysis.Diagn Interv Radiol. 2006 Dec;12(4):166-70. 2. Erich From, Sahip Olmak mı, Olmak mı? , 1976. 3. W. E. Deming, Krizden çıkış, 1998.' 4. J.J Bongstingl, Kalite Okulları, Eğitimde Toplam Kalite Yönetimine Giriş, 2000. 5. Ishikawa, Kauro (1985). What is total quality control? The Japanese way, Prentice Hall. 6.http://www.egitimsenghk.o
Sosyal medyada bu konuyla ilgili düşüncelerinizi #aydınpost etiketiyle paylaşın, yayınlayalım!
- - - - -
