15 Temmuz darbe girişimi sonrası Kanun Hükmünde Kararnameler ile on binlerce devlet memuru kamu görevinden çıkarıldı. 685 sayılı KHK yayınlanan kadar, Hükümet kamu görevinden çıkarılan devlet memurlarının bu işleme karşı dava açma hakkının bulunmadığını ifade ediyordu. Venedik Komisyonunun raporunu [1] yayınlamasından sonra yayınlanan 685 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile bu uygulamadan dönüldü.
23.01.2017 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan, 685 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Venedik Komisyonu’nun uyarıları doğrultusunda önemli düzenlemeler getirdi. Fakat 685 sayılı KHK ile meslekten ihraç edilen devlet memurlarının hakları açısından farklı sorunlar oluşmaya başladı. Bu konuda sadece vatandaşımızın değil, hukukçuların da kafası karışık. Bu nedenlerle bu yazıda soruları yanıtlamaya çalışacağım.
1)15 Temmuz sonrasında kamu görevinden çıkarılanlar, dava açmışsa, yeniden komisyona itiraz etmesi ve verilecek olumsuz karara karşı dava açması gerekir mi?
685 sayılı KHK’nin 7/3.maddesi ile komisyona yapılacak itirazın ne zaman başlayacağını belirlemiş. Buna göre;
a-Başvuru süresi, Komisyonun başvuru almaya başladığı tarihten itibaren işlemeye başlayacak,
b-Komisyonun başvuru almaya başladığı tarihten önce yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnamelerle ilgili olarak başvuru alma tarihinden itibaren altmış gün içinde;
c-Sonradan yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnamelerle ilgili olarak ise Resmi Gazetede yayımlanma tarihinden itibaren altmış gün içinde itiraz edilebilecektir.
Bunun anlamı 15 Temmuz sonrasında kamu görevinden çıkarılanlar, dava açmış bile olsa Komisyona başvurarak itiraz edebilecektir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde dava açabilmek için ulusal tüm iç hukuk yollarının tüketilmesi gerekir. Buna göre, 685 sayılı KHK ile yeni bir iç hukuk yolu, yeni bir itiraz yolu ihdas edilmişse, ilgililerin AİHM’ne başvurma hakkını yitirmemek için komisyona itiraz etmesi ve verilen karara karşı dava açması gerekir.
Bu nedenlerle, kamu görevinden çıkarılan tüm devlet memurları, daha önce dava açmış bile olsa komisyona başvurup, sonucuna göre dava açması gerekir.
2)Komisyon henüz oluşturulmadı. Son dönemde (Şubat 2017) yayınlanan KHK le meslekten ihraç edilen memurlar ne yapmalı? Davamı açmalı, İnceleme Komisyonu’nun kurulmasını mı beklemeli?
Kesinlikle, İYUK 7/1.maddesi uyarınca KHK’nin yayınlandığı tarihten itibaren 60 gün en son görev yaptıkları yerde bulunan İdare Mahkemesine, idari işlemin iptali için dava açılması gerekir.
İnceleme Komisyonu oluşturulduktan sonrada, Komisyona itiraz etmeli, kararın olumsuz olması halinde de yetkilendirilecek Ankara İdare Mahkemesine dava açılmalıdır.
3)685 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile İYUK 7.maddesi askıya mı alındı?
Bu soruyu yanıtlamak için önce Kanun Hükmünde Kararname’nin hukuksal niteliğini irdelemek gerekir.
Kanun Hükmünde Kararname (KHK) müessesesi hukukumuza 1961 Anayasasına (m. 64), 1971 yılında yapılan değişiklikler sırasında girmiştir. 12 Eylül 1980 askeri müdahalesinden sonra Milli Güvenlik Konseyi tarafından çıkarılan bir kararla 1961 Anayasası'nın KHK'lerle ilgili maddesinde bazı değişiklikler yapılmıştır. 1982 Anayasası ise hukuki rejimleri farklı iki KHK türü kabul etmiştir.
Anayasa’nın 121/3.maddesi; “Olağanüstü hal süresince, Cumhurbaşkanı’nın başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, kanun hükmünde kararnameler çıkarabilir. Bu kararnameler, Resmi Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur; bunların Meclis’ce onaylanmasına ilişkin süre ve usul, İçtüzükte belirlenir.” hükmünü içermektedir.
Kanun hükmünde kararnamelerin TBMM tarafından tasdik edilmediği müddetçe idari işlem sayılacağı ve kurallar hiyerarşisinde kanunların hemen altında yer alacağı; tasdik edildiği anda, yasama organı onu kendi işlemine dönüştürdüğü için hem maddi hem de şekli anlamda kanun olarak kabul edileceği doktrinde ileri sürülmüştür [2]. Fakat, Kanun hükmünde kararnamelerin TBMM tarafından tasdik edilmediği müddetçe idari işlem sayılacağı ve kurallar hiyerarşisinde kanunların hemen altında yer alacağı tartışmasız bir şekilde hem doktrin, hemde uygulama tarafından kabul edilmiştir.
Sonuç olarak, 685 sayılı Kanun Hükmünde Kararname TBMM tarafından tasdik edilmediği sürece kanun niteliğinde olamayacağından, 685 sayılı KHK ile İYUK’nun 7.maddesinin ortadan kaldırılması mümkün değildir. Başka bir anlatı bir kanun hükmü, kanun niteliği taşımayan KHK ile ortadan k a l d ı r ı l a m a z.
İYUK’nun 7.maddesi halen yürürlüktedir. Bu nedenlerle, idari işlemin iptali için 60 gün içinde dava açılması gerekir.
Aydınpost ANDROID'de TIKLA İNDİR! Aydınpost APPSTORE'da TIKLA