CHP"nin yeni anayasa taslağında vatandaşlık yerine yurttaşlar kavramı önerilirken; laikliğin bir maddede ve ayrıca Başlangıç bölümünde açıkça tanımlanması, anadilde öğretim, seçimlik din dersi, barajın yüzde 5"e indirilmesi gibi düzenlemeler yeralıyor. CHP"nin anayasa taslağının temel ilkeleriyle ilgili çalışmasında yeni anayasanın cumhuriyetin kazanımlarını koruyan ve bu kazanımları yeni ilke, kurum ve kurallara göre geliştiren bir metin olacağı vurgulandı. CHP"nin bu konudaki temel ilke, görüş ve değerlendirmeleri şöyle:
Vatandaşlık değil, yurttaşlar: Türkiye cumhuriyeti yurttaşlığı başlığı altında Türk ulusu, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarından oluşur. Dil, ırk, renk, cinsiyet, din, mezhep ve benzeri nedenlere bağlı olmayan yurttaşlık kanunun gösterdiği koşullarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen durumlarda yitirilir düzenlemesinin yer alması isteniyor.
En az yüzde 40 kadın: Kanun önünde eşitlik maddesine Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Kadınlara karşı doğrudan ve dolaylı her türden cinsiyet ayrımcılığı yasaktır eklemesi yapılacak. Ayrıca Kadınlar ve erkeklerin TBMM"de eşit temsili esastır. Ancak her durumda kadınlar ya da erkeklerin TBMM"deki oranları yüzde 40"tan az olamaz ifadesinin anayasa girmesi ve Siyasi partilerin uyacakları esaslar arasında siyasi partilerin genel merkez ve il örgütlerinin yönetim ve karar organlarında kadınlar ve erkekler en az yüzde 30 oranında temsil edilir düzenlemesinin de yer alması öngörülüyor.
Laiklik tanımı: Laiklik ilkesinin siyasal nedenlerle ve kaygılarla da olsa farklı olarak tanımlandığı ve bu tanımların çoğunun kavramsal olarak laikliğin gerçek anlamını ifade etmekten uzak olduğu ve farklı tanımların günümüzde büyük karmaşa ve yanlış uygulamalara yol-açtığı gözününe alınarak anayasının bir maddesinde (örneğin 1982 anayasasının 24. maddesinin son fıkrasında olduğu gibi) ve ayrıca anayasının başlangıç bölümünde tanımlanması isteniyor. Taslakta yeni bir tanım önerilmiyor, ancak Laiklik ilkesi, demokrasinin ve çağdaş yaşam anlayışının temel güvencesidir. Laiklik ilkesinden ödün verilerek Türkiye"nin hiçbir sorunu çözülemez deniliyor.
Anadilde öğretim: Resmi ve özel kurumlarda eğitim ve öğretim dili Türkçedir. Eğitim ve öğretim kurumlarında okutulacak yabancı diller ile Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının Türkçe dışındaki ana dillerini öğrenmeleri ve geliştirmeleri için Türkçeden başka dillerde yapılacak derslerin bağlı olacağı esaslar kanunla belirlenir düzenlemesinin anayasada yer alması isteniyor.
Halk girişimi: En az 500 bin seçmen veya en son yapılan seçimlerde geçerli oyların en az yüzde 5"ini alan partiler tek başlarına veya oyları birlikte hesaplandığında aldıkları oy oranı yüzde 10"u geçen partiler ortak olarak halkoylamasına gidilmesini isteyebilecek. Yurttaşlar topluluğuna yasa teklifi getirme hakkı veriliyor.
YÖK kalkıyor: YÖK"ün kaldırılması ve Yüksek Öğretim Eşgüdüm Kurulu"nun oluşturulması öngörülüyor.
Medyada tekelleşmeye son: Devlet, basın ve haber alma özgürlüklerinin çoğulcu bir toplum yapısının gereklerine uygunluğunu sağlayacak önlemleri alır, tekel oluşmasını önler deniliyor. Görsel ve işitsel ileşitim özgürlüğünün ayrı bir madde halinde düzenlenmesi öneriliyor.
TÜREY KÖSE/Cumhuriyet