Ülkemizde eğrisiyle doğrusuyla uygulanmaya çalışılan outletlerin kökeni Amerika Birleşik Devletleri'ne dayanıyor. Outletler ilk AVM'nin açılışıyla birlikte ortaya çıkan doğal bir ihtiyaçtan doğdu. Sezon sonu ürünlerin birikmesiyle birlikte bu ürünlerin sergilenmesi için ekstra alanlara ihtiyaç duyulmaya başlandı. Zamanla outlet alışverişin 'Fırsat' olarak tanımlanmaya başlanmasıyla, söz konusu fabrika satış mağazaları outlet adı altında hizmet vermeye başladı. Tüketicilerin gittikçe büyüyen talepleri ve 'Fırsat'ı takip etmeleri mevcut ihraç fazlası, sezon sonu ve defolu ürünlerin talebi karşılamamasına neden oldu. Bu da firmaların ikinci kalite denen, kendi markalarını taşımayan ancak yarattıkları ikinci bir markayla bazen orijinal markalarının tıpkı tasarımları, bazen de hızlı tüketime daha uygun tasarımlar yapıp bu ürünlerini yine outlet mağazalarda satışa sunmalarına zemin hazırladı.
Öte yandan ülkemizde yakın bir gelecekte normal bir perakende mağazacılık kadar önem kazanacağına inandığımız e-ticaret konsepti özellikle ABD'de çok gelişmiş durumda. Birçok zincir perakende devinin e-ticaret mağazaları en ünlü caddede yer alan ve amiral gemisi tabir edilen mağazalarının cirolarını katlayarak geçiyor. Elektronik mağazalar hem sezon ürünlerinde büyük fırsatlar sunuyor hem de bünyelerinde e-outlet mağazalar bulunduruyor ve bu elektronik outlet mağazalarının çok ciddi cirolar yapabiliyor.

MARKALARIN CİROLARINDA ARTIŞ OLDU

“Türkiye'de organize perakendenin geçmişi çok da eskiye dayanmıyor. Hele organize perakendenin Anadolu şehirlerine yayılması 5-6 yıllık bir geçmişe sahip” diyen KDM Danışmanlık Genel Müdürü Murat İzci şu bilgileri verdi: “Geçtiğimiz 5 yıllık dönemde yükselen ekonomik göstergeler, genç nüfus ve dev gibi büyüyen tüketim alışkanlıkları birçok uluslararası markanın ülkemize olan ilgisini artırdı. Öte yandan ulusal markalarımızın cirolarında ciddi artışlar kaydedildi. Türk perakende pazarına girmek isteyen uluslararası dev markaların da talebiyle AVM yatırımları bir çığ gibi büyüdü. Yatırımlar tüm Anadolu şehirlerine yayılırken İstanbul, Ankara, Bursa ve İzmir gibi şehirlerde inanılmaz bir kiralanabilir artışı ortaya çıktı. Bazı şehirlerimizde yan yana 5-6 alışveriş merkezine rastlanıyor.”

OUTLET FARKLI DİNAMİKLERE İHTİYAÇ DUYUYOR

Tüm bu yatırımları ele aldığımızda projelerin belli bir şehircilik kültürü oluşturulmadan ne kısa, ne orta, ne de uzun vadeli herhangi bir şehir planlaması yapılmadan, gerekeli fizibilite çalışmaları ve rekabet analizleri hazırlanmadan, bölgenin eksikleri ve tüketicinin talepleri belirlenmeden, hedef kitleyle tüketim alışkanlıkları gözetilmeden veya mimari konseptin neredeyse tamamının göz ardı edildiği yatırımlar olarak ortaya çıktığını ifade eden Murat İzci şöyle devam etti: “Aslına bakarsanız global ekonomik kriz başlayana kadar çok az perakende uzmanı gidişattaki tehlikenin farkındaydı ya da birçok kişi endişeliydi. Ancak uluslararası markaların baskısı, rakiplerin agresif mağazalaşması ve ekonomik göstergelerin de olumlu seyretmesi nedeniyle yatırımcı, perakendeci ve hükümet bir önlem alma ihtiyacı duymadı. 2007 Ekim'iyle başladığını fark ettiğimiz ancak adının konmasının 2008 ortasını bulduğu global ekonomik krizin etkisiyle, söz konusu acı gerçekler tüm çıplaklığıyla karşımıza çıktı. Planlanan yatırımlar rafa kalktı, onaylanan yatırımların temel kazıları dahi durduruldu, inşaatın tamamlanmasına neredeyse birkaç ay kalan yatırımlarda kiralamalar durma noktasına geldi, açılışlar ertelenmeye başladı ve kontratlar iptal edildi. Mevcut kira indirimleri dahi yeterli gelmediğinden projelerde boş mağazalar ortaya çıktı. Tüketimin dibe vurduğu, stokların döndürülemez hale geldiği, hemen hiç sezon satışı kalmadığı dönemin ilk başlarında outlet AVM'lere olan ilgi krizin derinleşmesiyle, yatırımcılar ve perakendeciler gözünde birdenbire kurtuluş için tek çare oldu. Müşteri çekemeyen AVM'ler hemen isimlerinin sonuna ya da kelimelerin arasına bir 'outlet' kelimesi koyarak kendilerini outlet alışveriş merkezi olarak yeniden lanse etti. Sadece outlet demek bir AVM'yi outlete dönüştürmeye yetmez. Yönetimiyle, kampanyalarıyla, reklam ve pazarlama çalışmalarıyla, organizasyonları veya etkinlikleriyle outlet konsepti sezon AVM'lerden bambaşka dinamiklere ihtiyaç duyar.


PERAKENDECİ BİNDİĞİ DALI KESİYOR

Outlet AVM'lerin şehir içinde konuşlanmasının haksız rekabete yol açıp açmadığına da değinen Murat İzci sözlerini şöyle tamamladı: “Bu soruyu cevaplarken kötü gidişattan ötürü outlete dönüşmeyi tercih eden AVM'leri ayrı tutuyoruz. Bu konuda söz konusu projeler bunu bir kurtuluş olarak görüp ayakta kalabilmek için son çare olarak bu dönüşümü seçtiler. Düşünün ki bir markanın hem bu caddede hem de çevredeki AVM'de mağazaları var. Rekabetten geri kalmamak adına bir de söz konusu outlet projede yer almak durumunda hissederek burada mağaza açılıyor. Ellerinde zaten outlet ürün de bulunmadığından bazen bu mağazalardaki ürünün yüzde 60-70'i sezon ürünü olduğu gözleniyor. Hem sezon ürününü hem de kendi markasını taşıyan outlet ürününü çok az markanın farklı marka adı altında ikinci kalite ürün sunabildiğini de düşündüğümüzde bir arada sattığı bu mağazaları civardaki tüm mağazalarının müşterisini kendine çekerek perakendeci bir anlamda bindiği dalı kesiyor.

ALIŞVERİŞE ÇIKARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER


Outlet alışverişe çıkmadan önce ne alacağınızı iyi belirleyin.

Önceden gardırobunuzdaki eksikleri gözden geçirin.

Hiçbir ürünü ucuz mantığıyla almayın.

Kıyafetlerinizi seçerken aksesuar tercihlerinizi düşünün.

Özellikle aç ve yorgun alışverişe çıkmayın.

Mağazaları kalabalık saatlerde dolaşmayın. Ortam rahat ve aydınlık olsun.

Sevdiğiniz mağazaların yeni ürünlerinin ne zaman geleceğini öğrenin.

Alışveriş yaparken mantıklı olun.

Trendlere aldanıp körü körüne alışveriş yapmayın.

Hep aynı donuk ve sıkıcı renklere takılı kalmayın. Her zaman klasik ve canlı renkleri birlikte kullanın.

HESAPLI ALIŞVERİŞİN EN İYİ 10 ADRESİ

Olivium


İstanbul'un ilk, Türkiye'nin ise en büyük Outlet alışveriş merkezi Olivium Outlet Center - Zeytinburnu toplam 4 katta 134 mağaza ve bin araçlık otoparkı bulunuyor. www.olivium.com


Airport

Bakırköy, Yeşilköy, Yeşilyurt, Florya, Ataköy gibi konut alanlarının merkezinde Atatürk Havaalanı, Dünya Ticaret Merkezi ve CNR gibi pek çok iş merkezinin yer aldığı önemli bir lokasyonda hizmet veren Airport Alışveriş Merkezi yılda 8 milyon kişiye dünya markalarının yer aldığı 116 mağazayla hizmet veriyor. www.airport.com.tr


Kale Center

80 bin metrekare alan üzerinde farklı tüketici gruplarının ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde tasarlanan ve her biri mekanın enerjisini yansıtan 7 blok ve 8 kattan oluşan Kale Center'da 120 mağaza bulunuyor. www.kalecenter.com.tr


İzmit Outlet

Bünyesinde 3 restoran, 3 cafe, 45 fabrika satış mağazası, 7 ayrı sinema salonu, çocuk ve büyüklere eğlence alanları bulunduran Outlet Center İzmit, 200'ün üzerinde markayı tüm yıl boyunca müşterilerine indirimli olarak sunuyor. www.outletcenter.com.tr


Viaport

Dünyaca ünlü markaların outlet mağazalarıyla yer aldığı VIA/PORT Outlet Shopping hem kaliteli ve kazançlı alışveriş hem de tüm gün eğlenceli vakit geçirme fırsatı sunuyor. Gerçek outlet alışveriş keyfini yaşatan VIA/PORT 7'den 70'e herkese hitap ediyor. www.viaport.com.tr


Armonipark

71 bin metrekarelik kapalı alanda 95 mağazasıyla hizmet veren ArmoniPark, yerli-yabancı tanınmış markaları en uygun fiyatlarla tüketicilerle buluşturuyor. ArmoniPark'ı ayda 1 milyon 200 bin kişi ziyaret ediyor. www.armonipark.com


Optimum

İstanbul Optimum Outlet Alışveriş ve Eğlence Merkezi çağdaş ve sıcak mekanlarıyla sosyal kent yaşamını yeniden yorumluyor. Merkez, diğer outletlerden farklı olarak şehrin merkezinde yer alarak alışveriş alışkanlıklarınızı değiştiriyor. www.optimumoutlet.com


Colony Outlet

Florya'daki Colony yerli ve yabancı en kaliteli markaları, ihraç fazlası, seri ya da sezon sonu ürünleri açtıkları outlet mağazalarında tüketiciyle buluşturuyor. Her türlü ürünü hem en kaliteli hem de ucuza bulabileceğinizi Colony, tüketicilerin vazgeçilmez adresi. www.colonyoutlet.com


Deepo

Deepo Outlet Center yıl boyunca fabrika satış fiyatlarıyla ziyaretçilerini ağırlıyor. 90 mağaza ve 19 restoran-cafeyle hizmet veren Deepo bin 500 araçlık otoparkı bulunuyor. www.deepo.com.tr


Asyapark

Dudullu'daki Asya Park Outlet AVM, outlet mağazaları, restoranları, çocuk oyun alanı, eğlenceli aktiviteleri, sergileri ve özel organizasyonlarıyla Ümraniye'nin çehresini değiştiriyor. Alışveriş merkezinde aradığınız her şeyi bulabilirsiniz. www.asyapark.com


Ekonomiye katkısı yüksek

Airport Outlet Center AVM Müdürü Burçin Bendegül


Airport Outlet Center AVM Müdürü Burçin Bendegül Türkiye'nin outlet kavramıyla 1997'de İzmit Outlet Center'ın açılmasıyla karşılaştığını, yaşanan ekonomik krizler ve müşteri tercihlerinin hızla değişmesi neticesinde outlet sayılarında hızla bir artış meydana geldiğini söylüyor. “Türkiye'deki ouletlerlerin büyük bir çoğunluğu şehir merkezlerinde bulunuyor” diyen Burçin Bendegül şunları söyledi: “Outletlerin şehir içinde konumlanmaları haksız rekabete yol açmaktan daha ziyade tüketiciye aynı ürünü daha ucuza alma imkanı sağlıyor. İstanbul için düşünülürse İstanbul'da hangi bölgenin şehir içi hangi bölgenin şehir dışı konumda olduğunu ayırt etmek neredeyle imkansız. Şu anda Türkiye genelinde 33 tane outlet AVM buluyor. Bunların 18 tanesi İstanbul'da. Özellikle 2000'li yıllarda outlet sayısında ciddi artış meydana geldi. Outletlerin metrekare cinsinden maliyetleri 500 ile bin dolar olarak değişiyor.” Outlet AVM'lerin ülke ekonomisine olan katlılarının saymakla bitmediğini söyleyen Burçin Bendegül; “Her şeyden önce perakendecinin elinde kalan stok mallar hızlı bir şekilde tükenerek nakite dönüşüyor. Bu da stok maliyetini azaltıyor, tüketicilerin ucuz mal taleplerini karşılıyor. Ülke ekonomisine katma değer sağlıyor. Kayıtdışı ekonomiyi kayıt altına alıyor. Her outlet merkezinde ortalama bin kişinin çalıştığı düşünülürse ülke istihdamına büyük katkıları bulunuyor. AVM'ler ve outletler için ülke ekonomisinin bacasız fabrikaları demek doğru olur. Outlet merkezlerine hemen hemen her kesimden müşteri geliyor. Son yıllarda A, B ve C segmentine sahip kişiler de outletlerden alışveriş yapabiliyor. A veya B gurubuna dahil olan bir müşteri outletler aracılığıyla aynı ürünü C müşteri gurubu fiyatına veya daha ucuza alabiliyor. Tüketici sezonda 200 TL'ye alabileceği ürünü outlet AVM'ler sayesinde 60 TL'ye alma imkanı buluyor” dedi.



Ülke gerçeği gözardı edilmemeli

Kale Outlet Center Genel Müdürü Mehmet Sönmez


Öncelikle outleti markaların ürettiği ürünlerinin sezon sonuna kalanı, seri olarak üretilen ürünün son kalanları, üretilmiş ürünlerin hasarlı olanları, mağazanın bulunduğu bölgeye göre özel üretilen ürün, ve ihraç fazlası olan ürünler olarak tanımlayan Kale Outlet Center Genel Müdürü Mehmet Sönmez sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu tanımlamaya uygun olan ürünlerin satışının gerçekleştiği mağazalar, diğer dünya üzerindeki ülkelerde görülenin aksine ülkemizde sadece şehir dışına kurulmadı. Şehir içine hatta caddelere de yayıldı. Bu durumun haksız rekabete yol açacağına inanmıyorum. Sonuçta amaç ürünü müşteriye ulaştırmaksa bunun şehir içinde veya şehir dışında olması çok önemli değil. Hele ki yaşadığımız şehri baz alırsak kısa bir mesafeyi gitmek için saatlerce yollarda kalıyorsanız. Birçok kişiyi rahatlatan alışverişi çekilmez hale getirmeniz ne derece doğru olur? Her ülkenin durumu kendi şartlarına göre değişkenlik gösterebilir. Yoksa ilk kurulan outlet merkez şehir dışında olmuş diye diğerleri de şehir dışında kurulmalıdır mantığını anlamak mümkün değil. Serbest piyasa koşullarına ülkemizdeki outlet anlayışına tüketici mantığıyla baktığınız zaman yurtdışı ülkelerle çok farklı bir boyutta. Bizde outletin ilk çağrıştırdığı ucuzluk yurtdışında ise markayı ucuza satın almak. Bu da markanın ve markalaşmanın önemini açık bir şekilde ortaya koyuyor. Outletlerin şehir merkezlerinde bulunmalarıyla ilgili olumsuz görüş bildiren sektör yöneticilerinin ülke gerçeğini göz ardı etmeden, farklı bakış açısıyla olaya yaklaşmaları gerektiğini düşünüyorum. “Outlet alışveriş merkezleri özellikle ülkemizde değişen ekonomik şartlara bağlı olarak alım gücünün düştüğü dönemlerde perakende sektörünü sürekli canlı tutmak için üreticinin çarklarını döndürmesi adına yağdanlık görevi üstlenir” diyen Mehmet Sönmez şu açıklamada bulundu: “Alım gücü zayıflamış olan tüketici özellikle bu dönemlerde sezon içerisinde arzulayıp da elde edemediği ürüne sahip olma imkanını bulur. Outlet merkezler, perakende sektörüne yeni bir yön çizerek gelişimine yardımcı oldu. Hatta özel outlet ürün üretimi süreci başladı.



Marka ürünler ucuza alınıyor

Olivium Genel Müdürü Aytaç Özçiçek


WÖutlet alışveriş merkezinin anlamı paranın değeriyle buluştuğu, marka ürünlerin daha hesaplı alındığı satış noktaları olduğunu belirten Olivium Genel Müdürü Aytaç Özçiçek şu bilgileri verdi: “Bu merkezlerde seri sonu, eski sezon, devam etmeyen elde kalan stok, güncelliğini yitirmiş ama satış değeri yüksek, beden serisiyle renk çeşidi kırılmış ürünler, ikinci kalite, outletler için yapılan özel ürün, ihraç fazlası ürünler satılmalır. Yurtdışında outlet alışveriş merkezleri şehrin dışında ve açık alışverişi olarak planlanır. Türkiye'de en önemli sorun outlet planlanmayıp sonradan outlete dönen alışveriş merkezleri. Bununla beraber Türkiye'deki outlet yapılanması 'Alaturka Outlet' denilen kapalı alanlarda sezon ürünlerinin de satıldığı merkezler. Türkiye'de toplam 35 outlet bulunuyor ve sayıları hızla artıyor. Metrekare başına kapalı outletler 300 ile 400 USD civarında inşaat maliyeti bulunuyor. AVM'lerin ekonomiye en büyük katkısı her şeyin kayıtlı olması vergilendirilebilmesi. Tüketici için en büyük avantajı ise markalı ürünü uygun fiyata alabilmesi. Outlet alışveriş merkezlerinde her gelir seviyesinden tüketiciye rastlayabilirsiniz. Firmalar için en önemlisi önce marka olabilmek. Yeterli mağaza sayısına ve bilinirliğe ulaşıldığında o marka outlet alışveriş merkezlerinde gerçekten iyi cirolar yapabiliyor. Çünkü tüketicinin outlete geliş amacının temelinde markayı ucuza bulmak var. Markalaşma sürecini tamamlamış mağazalar outletcilik konusunda da uzmanlaştı. Outlete bakış açıları dünya standartlarında hatta bazı markalar daha da önde. Geçen sezon ürünü, defolu ürün ya da özel üretimlerinden oluşan stokları eritmek anlamında markalara katkısı büyük. Outlet alışveriş merkezi yönetimleri tarafından iyi denetlenmesi gereken bir konu. Mağazanın ön planında her zaman outlet ürünler olmalı, toplam metrekarenin yaklaşık yüzde 70'i outlet ürünlerden oluşmalı. Bu standart sağlanırsa hem perakendeci hem de tüketici karlı çıkar. Ancak sezon ürünü bahsettiğim oranları aşmaya başlayınca tüketicinin ilgisi azalır. Bu durum hem sezon ürünü satan markaya zarar verir hem de 'Diğer markalar da mı aynı durumda?' diye tüketicinin aklına soru işareti getirir.”


Markalar AVM'lerle büyüdü

Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Ekrem Akyiğit


BMD üyesi firmaların alışveriş merkezleriyle büyüdüğünün bir gerçek olduğunu belirten Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Ekrem Akyiğit şu bilgileri verdi: “BMD üyeleri neredeyse açılan tüm AVM'lerde yer alma zorunluluğu içinde hareket etti. Bunun hem olumlu hem de olumsuz sonuçları oldu. Olumlu sonucu tüm ülkede yaygınlaşmaya başlayan AVM'lerin üyelerimizin ülke çapına yayılmasında önemli bir rol oynaması. Belki de daha önce genişleme planı içinde olmayan şehirler, firmalar tarafından bu plana dahil edildi. Özellikle Anadolu'ya yönelmek burada mağazalar açmak gibi bir sonuç ortaya çıktı. AVM'ler üye firmalarımıza Anadolu'da çok sayıda seçenek sunabildi. Olumlu sonuçlardan bir diğeri de firmaların markalaşmaları yolunda AVM'lerin önemli bir etken olması. Birçok firmanın tanınırlığı ve bilinirliği bu sayede arttı. Artık birçok üye firmamız bir AVM projesinde olmazsa olmaz bir kiracı olarak yer alıyor. Bizim BMD olarak amacımız aynı gemide yan yana yer aldığımız AVM'lerin en etkin şekilde faaliyet göstermeleri. Tüketicilerin, perakende markalarının ve AVM'lerin maksimum fayda sağlayabilecekleri bir ortam arzuluyoruz./yeni şafak