Merkez Bankası bünyesinde yer alan 'kara liste' uygulaması artık Türkiye Bankalar Birliği bünyesinde kurulacak Risk Merkezi'ne devroluyor.
Yeni merkezde bankalar, katılım bankaları başta olmak üzere finansal kuruluşlar müşterilerine ait 'olumlu' ve 'olumsuz' tüm bilgileri Risk Merkezi'ne bildirecek. Bankalar, kredi verirken kişilerin Risk Merkezi'ndeki bilgilerini sorgulayacak. Riski düşük olana 'düşük faizle', riski yüksek olana yüksek faizle kredi verecek.
Hürriyet'in haberine göre gerçek kişiler de ücretini ödemek koşuluyla Risk Merkezi'nden kişi sorgulaması yapabilecek. Yani ev sahibi kiracısını; alacaklı çek-senet veren esnafı; ev alacak olan kişi 'müteahhidini' sorgulayabilecek.
Risk Yönetim Merkezi'nin kurulmasına ve işleyişine ilişkin esaslar bugünkü Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Bankalar müşterilerinin hangi bilgilerini paylaşacak?
a) Kredi limiti: Müşterilerine tahsis ettikleri nakdi ve gayri nakdi kredi ve fon miktarları
b) Kredi riski: Müşterilerine fiilen kullandırılan veya kullanılmasına aracılık edilen nakdi ve gayrinakdi kredi, fon ve faaliyetleri kapsamındaki alacaklar, bunlara ait faiz ve kar payları ile alacakların toplam adedi ve tutarı. Bunların gecikme bilgisi.
c) Donuk alacak niteliğindeki kredi ve diğer alacaklar. Yani kredi borcunu ödemesi mümkün görünmeyen kişilere ilişkin bilgiler.
ç) Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin tasfiye olunacak alacaklar ve zarar niteliğindeki alacaklar hesabında izlenen kişiler.
d) Tasfiye olunacak borçları bulunan kişilerin kimlik bilgileri ve Risk Yönetim Merkezince belirlenecek diğer bilgileri.
PROTESTOLU SENETLER DE BİLDİRİLECEK
e) Risk Merkezi Yönetimince belirlenecek asgari bildirim limitinin üzerindeki 'ödememe protestoları' senet bazında, bu limitin altında kalan protestolu senetler ise adet ve tutar olarak tek kalem halinde
f) Ödenen ve karşılıksız işlemi yapılan çekler ve hesap sahibiyle ilgili bilgiler,
DONUK ALACAKLAR
Risk Merkezi topladığı tüm bu bilgiler içinden kredi limiti ve kredi riskiyle ilgili bilgileri her yıl topluca bildirecek. Ayrıca ödenen çekler, karşılıksız çekler; ödememe protestoları da dönemsel olarak üye banka ve finansal kuruluşlara bildirilecek.
Ancak bankalar, müşterisi olmayan kişilere ait ödenmesi mümkün olmayan borçlar ile finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketlerinin tasfiye olunacak alacakları ile yine tasfiye olunacak borçlarla ilgili bilgileri ise münferiden isteyebilecekler.
ELEKTRİK, SU, TELEFON, VERGİ, SİGORTAYA DA OKUL TAKSİDİNE DE BAKILACAK
Yeni dönemde Risk Merkezi, kredilerin yanı sıra vergi, sigorta, trafik cezası, elektrik, su, telefon, okul taksiti gibi borç bilgilerini de kayda alacak. Ancak bu aşama biraz zaman alacak. Merkez, Maliye, Sosyal Güvenlik Kurumu, belediyeler, elektrik dağıtım şirketleri ve özel okullar gibi kuruluşlarla birebir anlaşmalar yapabilecek.
Örneğin Risk Yönetim Merkezi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile su abonelerine ilişkin bir anlaşma yapacak. Böylece su faturasını ödeyen ve ödemeyen bilgileri sisteme girilmiş olacak. Yine İstanbul'un elektrik dağıtımını yapan şirketlerle birer anlaşma yapılarak, böylece elektrik borcuna sadık olanlar ve olmayanlar ortaya çıkacak. Bir başka anlaşma da internet ve telefon şirketleriyle yapılacak. Kişilerin sabit, cep ve internet faturalarını ödeyip ödemedikleri ortaya konacak.
Tüm bu anlaşmaların ardından herkesin bir 'kredi notu' olacak. Kişilere kredi kartı, kredi verirken, bu bilgilere bakılacak. Bu not, kişiye uygulanacak faiz oranını da limitini de belirleyecek.
KARŞILIKSIZ ÇEK-SENET DEVRİ BİTECEK
Kişiler, kendilerine ait bilgilerin üçüncü kişilere veya şirketlere verilmesini isterlerse buna ilişkin başvuruyu yazılı olarak Risk Merkezine yapacaklar. Böylece ev kiralamak isteyen biri; ev sahibinin kendisini sorgulamasına izin vermek isterse Risk Merkezine başvuracak. Kiracı istemez ise ev sahibi onu sorgulayamayacak.
Ya da bir alacaklı, esnafın verdiği çeki kabul etmeden önce 'kişinin rızasını almak kaydıyla' Risk Merkezinden sorgulama yapabilecek. Aldığı bilgiye göre de kişinin çek veya senedini kabul edecek ya da etmeyecek.
Vatandaş, Risk Merkezi'nden 'belli bir ücret' karşılığında bilgi alabilecek. Ancak bu ücret daha sonra belirlenecek. Başvurular şahsen, posta yoluyla ya da elektronik posta yoluyla olabilecek.
