İzmir Devlet Opera ve Balesi (İZDOB), uzun süredir hazırlıkları devam eden iki perdelik ''Kösem Sultan'' balesini, yarın akşam yapacağı prömiyerle sanatseverlerle buluşturacak.

''Kösem Sultan'', 20 Ocak 1977 tarihinde Ankara'da dünya prömiyeri yapılan ve müziği Nevit Kodallı'ya, koreografisi Oytun Turfanda'ya ait olan ''Hürrem Sultan'' balesinden sonra, müziği, koreografisi ve metni Türk olan, Osmanlı İmparatorluğu'nda kadınların bu dönemdeki etkinliğini anlatan ikinci eser olma özelliğini taşıyor.

Eserin bestecisi İzmirli sanatçı Tevfik Akbaşlı, Ankara, İzmir ve İstanbul operalarında çok sayıda başarılı işe imza atmasının yanı sıra, kamuoyunda ''Beyaz Melek'', ''Güneşi Gördüm'', ''New York'ta Beş Minare'' ve ''Gecenin Kanatları'' filmlerine yazdığı müziklerle de tanınıyor.

Uğur Seyrek'in koreografisini hazırladığı ve sahneye koyduğu eserin librettosu Işık Noyan'a ait. Dekorları Çağda Çitkaya, kostümleriyse Gülay Korkut'un hazırladığı ''Kösem Sultan''da orkestrayı Tulio Gagliardo Varas, koroyu ise Joachim Gallus ve Ali Hoca yönetecek.

Aytül Büyüksaraç, Sevinç Sayın ve Filiz Güneş'in soprano solistler olarak görev yapacakları balede, Kösem Sultan'ı Yasemin Altınel ile Aslı Kaynarsu, I. Ahmet'i Olcay Tunceli ve Özgür Tuncay, 4. Murat'ı Emre Kaynarsu ile Tolga İyiuyurlar, Mahfiruz'u Burcu Olguner ile Aslı Ayhan canlandıracaklar.

Eserde Osmanlı tarihinde ''Kadınlar Saltanatı'' diye bilinen ve yüz yıl süren (1550-1656) dönemin en önemli karakterlerinden biri olan Kösem Sultan'ın yaşamı, ''güçlüysen, sınır tanımadan bunu kullanmalısın'' anlayışı, insan hırsının sınırsızlığı sahneye aktarılıyor.
Baleyi sahneye koyan Seyrek, AA muhabirine yaptığı açıklamada, eseri hazırlarken kumda oynanmasını tasarladığını belirterek, ''Eser, kum zemin üzerinde oynanacak. Başında da sonunda da yaşamın tamamıyla kumda oyundan ibaret olduğunu, karşılaşılan güçlükle baş edilemediğinde bedelinin ölüm olduğunu anlatmayı denedim'' diye konuştu.

-BALENİN KONUSU-

Kösem Sultan balesinin birinci perdesinde Veliaht şehzade I.Ahmet'in, annesinin itirazlarına rağmen padişaha dua okuması için çağrılan hafız kadının asıl adı Anastasia olan evlatlığına aşık olması, genç kıza ay yüzlü anlamına gelen Mahpeyker adını verip evlenmesi, 14 yıl süren evlilikleri, bu arada Mahpeyker'in harem ve padişah üzerindeki gücünü artırarak, ''önde giden'' anlamına gelen Kösem Sultan'a dönüşmesi ve I. Ahmet'in ölümü anlatılıyor.
Balenin ikinci perdesi ise Kösem Sultan'ın, kocasının yerine tahta geçen kardeşi I.Mustafa ile I. Ahmet'in ilk eşinden olan oğlu Genç Osman'ı çeşitli entrikalarla bertaraf ederek tahta kendi oğullarını çıkarmasıyla başlıyor ve şöyle devam ediyor:

Kösem, ilk oğlu IV. Murat'ı tahta geçirir, onu şarap ve afyona alıştırarak kendisine bağımlı kılar. Oğlunun genç yaşta ölümü üzerine bu kez, hapiste bekleyen diğer oğlu İbrahim'i tahta çıkarır. Zayıf kişilikli İbrahim'in tahttan indirilip iktidarın başka hanedanlara teslim edileceği korkusuyla sarayı cincilerle, üfürükçülerle doldurur. Bir yandan da İbrahim'e birbirinden güzel genç cariyeleri kendi elleriyle sunmaktadır. Oğlunun bir an önce çocuk sahibi olarak soyunu sürdürmesini istemektedir. İsteği gerçekleşmekte gecikmez. Ancak bu, kendisi için de sonun başlangıcı olacaktır. İbrahim'in eş olarak seçtiği Hatice Turhan Sultan da en az Kösem kadar zeki ve hırslı bir kadındır. Kısa sürede padişaha bir şehzade verir. Ayrıca Kösem'den ölesiye nefret ediyordur. İki kadın kıyasıya bir güç mücadelesine girişirler. Bu mücadele, Kösem'in de dahil olduğu bir plan sonucunda önce tahttan indirilip hapsedilen sonra da öldürülen İbrahim'in yokluğuyla daha da şiddetlenir. O denli ki, Kösem sırf gelininden intikam almak için öz torunu IV. Mehmet'i (Avcı Mehmet) zehirletip onun yerine oğlu İbrahim'in uysal kişilikli diğer gözdesi Dilaşub'dan olan oğlu Süleyman'ı tahta geçirmeye kalkar. Bu korkunç plan bardağı taşıran son damla olur. Turhan Sultan'ın görevlendirdiği cellat başı, Kösem'i dairesinde, ipek perde kordonuyla boğar.
''Kösem Sultan'', yarın akşam yapılacak dünya prömiyerinin ardından, 15 ve 19 Mart'ta İzmir'de sunulduktan sonra, 23 Mart'ta ilki bu yıl yapılacak olan ''1. Eskişehir Ulusal Opera ve Bale Günleri'' kapsamında Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı'nda sahnelenecek, 31 Mart ve 2 Nisan 2011 tarihlerinde yinelenecek olan eser, gelecek sezonlarda da baleseverlerin izlenimine sunulacak.

Kösem Sultan balesinin sahnelendiği sürede İzmir Devlet Opera ve Balesi bale sanatçılarından İsmet Özer'in eskimiş çatal ve kaşıklardan yaptığı Osmanlı padişahlarına ait tuğralar, Sabancı Kültür Sarayı fuayesinde sergilenecek.