Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz Gazeteci Yazar Taha Akyol"un hazırladığı Eğrisiyle Doğrusuyla Programı"na katıldı. Yılmaz, ekonomik krizle ilgili soruları böyle cevapladı.

Kriz dibe vurdu mu?

Krizin dibini gördük diyemeyiz. ABD'de özellikle konut piyasasında başlayıp mali piyasalara yayınlan krizin birinci perdesini tamamladık diyebiliriz... 2009'un birinci çeyreğinde bilançolar açıklanacak. O zaman bu krizin hasarını boyutunu göreceğiz. Bu yüzden ben ihtiyatlı olunması gerektiğini düşünüyorum. Yani krizin dibine bulmadık henüz...

Reel sektöre yansıyan kriz mali sektörü de vurabilir mi?

Buna açık olarak yanıt veremeyiz ama reel sektördeki kredilerin dönüşü esnasında bu işin boyutu daha gerçekçi ortaya çıkacaktır...

Kriz dünyada ve Türkiye'de iyi yönetildi mi?

Bunu cevaplamak için elimizde bir hareket noktası olması lazım ama bugün buna net cevap veremeyiz. Bu kriz bu dalgalanma birçok kişinin ezberini bozdu...

Bozulan ezber nedir?

'Devlet müdahelesi ne seviyede olmalıdır?' konusunda dünyada bir takım varsayımlar vardı. Ama bunun doğru olmadığını yaşananlar ortaya koydu. Bozulan ezber kuralı dayalı politikalar uygulanıyordu. Fakat burada bir takım sıkıntılar çıktı... Bugün şartlar o kuraldışı uygulamaların bugün yapıldığı görülüyor. Reel sektörün yanında, mali sektörün yanında Federal Rezerv Bürosu işlem yapar hale geldi.

Bütün ekonomik faaliyetlerin sonucu üretmek, istihdam yaratmak ve verimlilik ama bugün bu ezber bozuldu. Bizim de ezberimiz, fiyat istikrarı konusu, bugün henüz bozulmadı. Merkez Bankası'nın ezberi henüz bozulmadı.... Orta ve uzun vadede enflasyon hedefinden uzaklaşmadan ekonomik politikaları uygulayacağız... İleride kendimizi koruyacak tedbirleri almamız gerekiyor...

Dünyada Piyasaya 10 trilyon dolar para sunuldu. Dünya merkez bankaları 'bu krizi bir yerde durdurabilir miyiz?' diye düşünürken düzelme olduğunda bu piyasadaki para sterilize edilebilir mi? Enflasyon önlenebilir mi?

Merkez bankalarının zihninin bir tarafında mutlaka fiyat istikrarı olmalı. Federal Rezervin büyüklüğü 2-3 trilyon dolar seviyesine çıktı. İçinde swot anlaşmaları reel ve mali sektör adına alınan tedbirler var... Krizden çıkma dönemi geldiğinde biz tekrar enflasyonu düşüneceğiz. Ama biz Merkez Bankası olarak bu konuda hazırlıklı olacağız...

Paralar bugün piyasaya çıkmıyor ama kriz bitince bütün paralar ortaya çıkacak... O zaman nasıl bir durum ortaya çıkacak?

Biz bu konuda gerekli tedbirleri aldık. Son 10-15 yılda piyasaki kabul şuydu: Mümkün olduğu kadar riskinizi dağıtın. Ama bunun bugün böyle olmadığı ortaya çıktı. Şimdi ABD Merkez Bankası da sistemi ayakta tutabilmek için farklı bir yol izleyecek.

Faiz indirimine geldiğimizde piyasacılar ikiye ayrıldı. İki görüşten biri Merkez Bankası 1-2 indirimden sonra durmalı diğer görüş ise devam etmeli çünkü dünya faizleri 0'a indirdi. Siz ne düşünüyorsunuz?

Biz hazırladığımız raporlarda hep şunu şöyledik. Merkez Bankası'nın uyguyladığı para politikası etkili . Sorunuzun cevabı şu biz dünyanın bulunduğu risk noktasından uzağız. Toplam talep para politikası ihtiyacına cevap veriyor. Bizim yeterli alanımız var.

TCMB olarak para politikası kurulunun son toplantısana kadar biz tüm verileri inceliyoruz. Doalyısıyla en son veri elimize geldiğinde karar vereceğiz... Yani bize ne söylüyorsa veriler ona göre devam ederiz...

Sürekli olarak konuşmalarınızda enflasyonla mücadeleye ve mali disipline önem veriyorsunuz? Bunları ısrarla vurgularken birilerine mesaj mı veriyorsunuz?

Bizim iki senaryomuz vardı iyimser ve kötümser... Biz enflasyon hedefimize ulaşacağımızı söylüyoruz... Enflasyonun yönü aşağı doğru. Olay aynı ama farklı sonuçlar doğuruyor. Biz daha önce faiz oranlarını yükselterek cevap vermiştik ama şimdi de düşürüyoruz.. Enflasyonla mücadele ediyoruz ama daralmanın da farkındayız. Bizim aldığımız tedbirler enflasyonu olması gereken yere yöneltti.

Büyüme hedefini enflasyonla çelişmeden destekliyoruz diyorsunuz,mesela ABD 'de de bunu öngörüyor musunuz?

Kısaca cevaplayalım 'sanat sanat içindir' der gibi ortada mali istikrar yoksa fiyat istikrarı yoksa neye göre sağlayacaksınız. Fiyat istikrarı yenilecek içilecek mal ve hizmetlerin içine girecek girdidir. Yani bugün yaptığınız üretim yarın enflasyon hedefi içerisine girecek... Biz de üreticiye 'enflasyon hedefi yapma biz büyümeyi ve enflasyonu kolluyoruz...' diyoruz

IMF anlaşması için görüşünüznedir gelen kaynak nerede kullanılmalı?

Aklı başında rasyonel olan bir insan ne için başkalarının vesayeti altına girsin? Ama gelişmek için tecrübeden istifade ederiz. Eğer toplum olarak kendi kendimiz yönetiyorsak bir başkasının talimatı altına girmeye gerek yok. Ama geçmiş için biz gerekli düzeni sağlayamamışız ama bugün biz son iki Stand by'ı yapmasaydık bugünkü noktaya gelemezdik. Bizim 2 Stand by ile yapılacaklar listesi ortaya koyduk. Bu gelinen noktada IMF'den gelen para da küçümsenmemeli. Bu Merkez Bankası rezervine gelebilir. Hazine'ye de konabilir. Bu bizim yükümlülüğümüzü artırır.

Bu konuda bir tavsiyeniz var mı?

Bir görüş bildirmem doğru olmaz

IMF kaynağı reel sektöre aktarılabilir mi?

Teknik olarak yapılabilir ama bu konuda görüş bildirmem doğru olmaz..

Krizden önce anlaşma yapsaydık daha mı iyiydi?

Dün bugünden iyiydi bugün de yarından iyi...

Yastık altını piyasaya çekmek konusunda tavsiyeniz nedir ne yapılmalı?

Bir yasa çıkartıldı Şubat'ta süresi doluyor sonucunu göreceğiz. Sistemin bir yerlerden zorlanmasından ziyade ortamın iyileştirilmesi daha iyi bir durum ortaya konulabilir. 1,5 milyar doların üzerinde efektifin piyasaya girdiğini düşünüyoruz. Almanya 2003'te böyle bir uygulama yaptı vergiler yüksekti ama gereken sonuç alınamadı.

Buradan Türkiye ulaşamayacak sonucu çıkar mı?

Bunu bekleyelim görelim ama para girişi kötü olmaz...

Merkez Bankası 5 yıldır bağımsız siyasi konjonktürün dışında kaldı mı?

Bizim değerlendirmemiz önemli tabi ama daha önemli olan toplumun bizi nasıl gördüğü...

Kriz sizce Asya'ya da sıçradı mı?

Kriz kredi portföy ve ticaret alanlarında diğer ülkeleri etkileycek... Krizin en önemli etkisi bizde ve Asya'da ticari kanaldan etkisini gösterecek

İş planları yaparken nelere dikkat edilmeli

Kriz son buldu diyemiyoruz. Önümüzdeki dönemde sürprizler olabilir. Az önce dediğim gibi 3 kanaldan kriz etkiliyor bizde ticari kanaldan geliyor. Önümüzdeki dönemde eğer sıkıntıların bir miktar artacağı hesaplanarak dikkat edilirse iyi olur... Kredi kanalında bir miktar rahatlama var bu da sevindirici. Bu yüzden ihtiyatlı olup likiditesini göz önüne alarak yapsınlar. Biz ama likidite sıkıntısı yaşatmayacağız. Bizden aldıkları likiditeyi de piyasaya enjekte etsinler...


Haber 7