Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay geçen Şubat ayı içinde “Almanya sfenksi iade etmezse Almanya’nın Hattuşa başta olmak üzere diğer arkeolojik kazılarını iptal ederim’’ demişti. Günay’ın bu tehdidi sonuç verdi.
Kültür ve Turizm Bakanı dün telefonla arayarak müjdeli haberi verdi. Günay “Almanya resmen sfenksi iade etmeyi kabul etti. Sözleşmeyi imzalayıp gönderdik. Bu bir devrim. 99 yıl önce götürülen eserimiz anavatanına dönüyor. Bu, yurtdışındaki eski eserlerimizin tamamının iadesi için büyük bir gelişme. Hattuşa’da çok güzel bir müzemiz var orada sergileyeceğiz. Diğer eserlerin iadesi için de aynı mücadeleyi vereceğiz’’ dedi.
Kasımda sergilenecek
3 bin 500 yaşında, 2.58 metre yüksekliğinde olan eser, bir zamanlar Hititler’in başkentliğini yapan Hattuşa’da Güney Kapısı’nın sağ tarafında bekliyordu. Berlin’den getirilecek sfenks Boğazköy’ün Dünya Miras Alanı ilan edilişinin 25. yıldönümü olan 28 Kasım 2011’de ziyarete hazır hale getirilecek.
Çorum’da, antik adı Hattuşa olan Boğazköy örenyeri Almanlar tarafından 1906-1912 yılları arasında kazıldı. Kazılarda bulunan 2 sfenks ve yaklaşık 10 bin çivi yazılı tablet ‘temizlenip onarıldıktan sonra 1917’de iade edilmek koşulu ile ‘Osmanlı İmparatorluğu’nun izni ile Berlin’e gönderildi. Ancak 1. Dünya Savaşı sonrasında eserler iade edilmedi.
2 bin 943 tablet ve bir sfenks, 1924-1942 yılları arasında parça parça Türkiye’ye geri dönebildi. 1987 yılında ise Almanya’da kalan 7 bin 400 tabletin iadesi sağlandı. Bu eserler Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alındı. Halen Berlin Devlet Müzesi’nde bulunan Boğazköy Sfenksi ise iade edilmedi.
Araya duvar girdi
2. Dünya Savaşı sonrası Almanya’nın bölünmesiyle de görüşmeler tamamen kesildi. Doğu Almanya’nın Türkiye tarafından 1973’te resmen tanınmasıyla birlikte 1974’te sfenksin iadesi ile ilgili görüşmelere yeniden başlandı. Kültürel Miras’ın İadesi Komitesi de 1970 UNESCO sözleşmesi gereği, eserin Türkiye’ye gönderilmesi için bir süredir Almanya’ya baskı yapıyordu.
Şubat ayında Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay yurtdışına kaçırılan eski eserlerle ilgili yeni bir dönem başlattı. Günay, “Almanya sfenksi iade etmez ise Türkiye’deki arkeolojik kazıları iptal edeceğini” söyledi. Bu tavır İtalya ve Yunanistan tarafından 1990’larda uygulanmış ve her iki ülke de başta Amerika olmak üzere pek çok Avrupalı devletten eserleri geri almıştı.
