Ülkemizde çalışan sağlık personeli dünyada ve Türkiye’de en fazla fiziksel ve sözel tacize uğrayan meslek grupları arasındadır…  Son yıllarda buna bir de basın tacizi eklendi…

 Konuya yabancı insanlar, ne olduğunu ve neden olduğunu anlamadıkları durumların içerisinden cımbızla çekip çıkardıkları, birkaç veriyi, halkın önüne tıpkı korkunç bir gerçekmiş gibi sürüveriyor. Kendi kendine kafasında yarattığı yapay, gerçekliğini ve sonuçlarını sorgulamadığı manşetlerle haksız bir dünya yaratmaya hizmet ediyor aslında bilmeden, anlamadan…

Bu ülke dünyanın Nobel Ödülü de alan öncü hekimlerini yetiştiriyor. Bu ülkenin hekimleri Ortadoğu’da, Avrupa’da makbul ve değerli sayılıyor.  Konuşmalar yapıyor, Avrupalı, Amerikalı hekimlere… Dünyanın en yeni tekniklerini ve yöntemlerini ülkeye getiriyor, titizlikle uygulamaya çalışıyor hastalarına… Hasta yoğunluğundan, iş çokluğundan bunalsa da hastasını gece gündüz titizlikle iyileştirmeye ve yaşatmaya çalışıyor.

Bütün dünyada “Bilgisayarlı Tomografi” denen cihazlar, kanama ve ölüm riski olan bebeklerin durumunu anlamak için kullanılıyor. Yaşam ve ölüm arasındaki her insana mecburen, kar-zarar oranı düşünerek radyasyon da veriliyor; ameliyat da yapılıyor. Günümüzde cihazlar, eski cihazlarla (son 15 yıl) kıyaslandığında, %70-80 oranında daha az radyasyon verse de, dozu azaltılmış tetkikler sıra dışı; acil ve kritik hastalarda zaman zaman biz hekimlerin tanı koymasını güçleştirebiliyor. İşte bu durumlarda hastaları tekrar tekrar incelemek veya protokollerimizde hasta yararına bazı modifikasyonlar yapmak zorunda kalabiliyoruz. Durumu kritik olmayan rutin hastalarda mümkün olan en az doz kullanılırken, kritik hastalarda tekrarlanması gereken tomografi ve modifiye edilen protokollerle, hastanın aldığı radyasyona değil, doğru ve hızlı tanı konulmasına, hastanın hayatta kalmasına öncelik verebiliyoruz. Bu durumlarda bile modern cihazlarda önerilen kritik dozlar bir hasta için aşılmak zorunda kalındığında sistem teknisyeni veya hekimi doz aşımı olduğuna dair uyarıyor ve çekime izin vermiyor (Bkz: Daha fazla bilgilenmek için teknik bilgi notu). Bu koşullarla hastanın radyasyondan zarar görmesi pratik olarak neredeyse olanaksız.

Tüm bu çabalara ve yüksek teknolojik donanıma rağmen zaman zaman bebekleri yaşatmamıza, şifa vermemize değil; bebeklerde “kanser oluşuyor” gibi gerçek dışı bilimsel olmayan ve uzmanların ancak olgu bazında sorgulayıp anlayabileceği yargılara basın mensupları ulaşıveriyor bir çırpıda… Ardında, önünde ve yanında hangi diğer bilimsel gerçekler, tıbbi nedenler olduğunu bilmeden… Büyük resmi görmeden, anlamadan…  Diğer bir deyişle, önce yaşatmaya odaklanıldığının farkında olmayan, öfke ve kaygının kör ettiği bir öc alış, yanlış anlayış duygularıyla…

Bu basın mensupları hâkim ve savcı olmaya soyunuyorlarsa eğer,  önce her iki tarafı ve en çokta konuyu hasta olgusu üzerinde anlayan ve bilen bir uzmanı dinlemeye çağırıyorum.  Aklın, mantığın ve bilimin yollarına başvurarak yazmadan, ifşa etmeden önce kontrol etmeyi öneriyorum.

Günümüz dünyasında gerçekleri çarptırma kolaylığını; bu durumun doğruluğu kanıtlanmamış bilgileri ortalığa salanları da dumana boğacağını hatırlatmak istiyorum. Herkesi özelliklede basını üniversitelerimize, Türk hekimlerine güvenmeye, aklı selim olmaya davet ediyorum.

Biz, emanet edilen bebeklerimizin kıymetini bilecek kadar duyarlı; ebeveynler ile empati kuracak kadar eğitimli ve vicdanlı; ne yaptığını bilen sağlık ve bilim işçileriyiz. Ne olur bizleri kara dumana boğmayın… Halkımızı ve hastalarımızı, bebeklerimizi huzurlu çalışarak yaşatmaya devam edelim.

Bırakın işimizi, gücümüzü yapalım…

 

TEKNİK BİLGİ

ADÜ Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı’nda kullanılan kullanılan Toshiba Aquilion Prime Multidedektör 160 kesitli Bilgisayarlı Tomografi (BT) Cihazı 2013 yılından beri hastanemizde kullanılmaktadır. Güncel ve modern teknik donanımlara sahip bu cihaz, incelenen doku kalınlığı ve genişliğine göre otomatik radyasyon dozu ayarlaması ve düşük doz protokollerini de içermektedir. Söz konusu cihaz, hasta doku kalınlığını ölçerek hastaya minimal radyasyon vermektedir. Buna ek olarak Beyin BT tetkiklerinde hastanın özelliğine göre cihaz alındığı günden beri kullanılan dört çeşit protokol mevcuttur. Bu protokollere göre erişkin, 0-2 yaş, 3-5 yaş ve 6 -12 yaş olmak üzere hasta yaşına ve özelliklerine göre belirlenmiş ayrı düşük doz (kVP ve MA) değerleri kullanılmaktadır. Rutin incelemelerde yaşlara göre göre azaltılmış radyasyon dozları verilmektedir. Bu değerlere göre erişkin bir hastanın aldığı ortalama radyasyon değeri bir örnek bir beyin tetkiki için 83 mGy (1712 DLP) dir. Çocukluk yaş gruplarında ise bu oran 27 mGy (549 DLP) ila 52 mGy (944 DLP) arasında değişmektedir.

Yapılan ulusal ve uluslararası araştırmalara göre, kabul edilen kanser riski taşıyan kümülatif radyasyon dozu limiti olağan, hayati tehlike taşıdığı için yakın takip gereken olgular dışında kesinlikle aşılmamaktadır. Bu yayınlara dayanarak anlaşılmaktadır ki, bir yeni doğan hastaya erişkin dozu ile Beyin BT incelemesi yapılsa bile verilen dozlar izin verilen sınırın çok altındadır (1, 2, 3).

Buna ek olarak ADU Tıp Fakültesi Radyoloji AD da kullanılan Bilgisayarlı Tomografi cihazında Sekonder filtre yazılımı olarak düşük kontrast ve yüksek kontrast rezolüsyonda dozu yarıya indirmeyi sağlayan Quantom Denosing yazılımı mevcuttur.  QDS düşük kontrastta çözünürlük elde ederken görüntü kenarlarının kalitesini arttıran adaptif bir filitredir. Tüm modern multidedektör BT sistemlerinde bu özellik standarttır (4). Bu özellik, değişiklik derecesinin yüksek olduğu bir doku sınırı gibi yerlerde sertleştiren ve değişiklik derecesinin düşük olduğu yerleri (eşite yakın) yumuşatıcı filitreleme işlemi gerçekleştirir. Bu düşük dozda tarama özelliklerinin tüm avantajını alma imkânı sunar. Sonuç olarak, belirtilen görüntü kalitesi minimum hasta dozu kullanılarak elde edilir.AIDR 3D,yapısal kenarlar elde edilirken, görüntü gürültüsünü azaltmaya imkan sağlar. Bu tekrarlı fonksiyon, taramanın düşük dozlarda yapılmasını sağlar.  (Bknz. Product Data Syf. 1, 5, 9); (Bknz.AQUILION PRIME Broşür Syf 4, 5, 6) (Bknz.Aquilion Advanced Multislice CT Scanner Broşür Syf.24, 25). Bu yöntemlerle görüntüler minimum hasta dozu kullanılarak elde edilir. AIDR 3D, yapısal kenarlar elde edilirken, görüntü gürültüsünün azaltmaya imkan sağlar. (Bknz. Product Data Syf. 1, 5, 9); (Bknz.AQUILION PRIME Broşür Syf 4, 5, 6) (Bknz.Aquilion Advanced Multislice CT Scanner Broşür Syf.24, 25) 

KAYNAKLAR

  1. Strom DJ, Cameron JR: Is it useful to assess annual effective doses that are less than 100 mSv? Radiat Prot Dosimetry.2002;98:239–245.
  2. Frush DP, Donelly LF, Rosen NS: Computed tomography and radiation risks. What pediatric health care providers should know. Pediatrics. 2003;112:951–957.
  3. Yıldız S ve ark. Pediatrik Yaşta Bilgisayarlı Tomografi Uygulamalarında Radyasyon Dozunu Azaltma Stratejileri, Düzce Tıp Dergisi 2012; 14(3): 69-73
  1. Yu L. Ve ark. Optimal Tube Potential for Radiation Dose Reduction in Pediatric CT: Principles, Clinical Implementations, and Pitfalls. 2011, DOI: http://dx.doi.org/10.1148/rg.313105079