Samsun'da 1974 yılından bu yana kazı çalışmaları süren İkiztepe kazılarında bulunan kafataslarındaki ameliyat izleri, yaklaşık 4500 yıl önce yaşamış insanların beyin ameliyatlarını gerçekleştirdiklerini gösteriyor.
Samsun'da M.Ö 4500 ve 3000 yıllarını işaret eden kemik aletler, kilden yapılmış kaplar, el baltaları, Eski Tunç Çağı, Helenistik Dönem, Roma, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerin sergilendiği Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde en ilgi çeken eserlerin başında 4500 yıl önce yaşamış insanlara ait kafatasları geliyor. Kafataslarını ilginç yapan özellikleri ise ameliyat izlerinin bulunması.
4500 YIL ÖNCE BEYİN AMELİYATI
1940 yılında Samsun Dürdartepe kazıları esnasında keşfedilen Bafra ilçesi İkiztepe köyü sınırları içerisinde kalan İkiztepe yükseltileri, ilk olarak 1974 yılında Türk Tarih Kurumu adına İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi öğretim üyelerinden merhum Prof. Dr. Bahadır Alkım'ın başkanlığındaki heyet tarafından kazılmaya başlandı. Alkım'ın 1981 yılında vefatından sonra Prof. Dr. Önder Bilgi başkanlığındaki heyet tarafından yürütülen tepe kazılarında 600 civarında mezar ortaya çıkarken, iskeletler üzerinde yapılan antropolojik çalışmalarda kafatasında görülen boşlukların bilinçli ameliyatlar sonucunda meydana gelmiş olması nedeniyle Anadolu'nun en eski trepanasyonlarının İkiztepe'de yaygın olarak gerçekleştirilmiş olduğu ortaya çıktı. İkiztepe'nin Geç Kalkolitik Çağ'da ilk yerleşim yeri olarak kullanıldığı tespit edilirken, İlk Tunç Çağı boyunca da yerleşimin kesintisiz olarak devam ettiği ve Orta Tunç Çağı'nın 3. evresinde, yani Orta Anadolu'da Eski Hitit Devleti'nin kuruluşuna kadar sürdüğü ortaya çıkartıldı. 1 tanesi Bafra Müzesi'nde, 3 tanesi de Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde sergilenen kafatasları müzede en ilgi toplayan eserlerin başında geliyor.
AMİSOS HAZİNELERİ
Eski çağlarda Amisos adıyla bilinen Samsun, M.Ö 7. yüzyılda Grek asıllı Miletli Kolonistler tarafından Küçük Asya'nın kuzeyinde yer alan Pontus bölgesinde aynı adı taşıyan körfezde kıyı kenti olarak kurulmuş. Amisos mezar buluntuları bu antik kentin sınırları içerisinde bulunan Samsun'un İlkadım ilçesi Cedit Mahallesi'nde yapılan yol çalışmaları esnasında ortaya çıkartıldı. 1995 yılında yapılan kazıda içerisinde 5 adet mezarın bulunduğu mezar odasına rastlandı. Bir aile mezarlığı olduğu tespit edilirken, mezarların 2 kadın ve 1 erkeğe ait olduğu anlaşıldı. İnsutu halde bulunan mezarlarda ölü hediyeleri olan altın ziynet eşyaları, çanak çömlek, cam ve mermer arkeolojik eserler bulundu. Mezarların zenginliği, altın ölü hediyelerinin kalitesi, ince işçiliği ve kullanılan emboller Pontus Kralı VI. Mitridates döneminde basılan Amisos sikkeleri üzerindeki şekil ve sembollerle büyük benzerlik taşıyor. Mezarlarda bulunan altın ölü hediyeleri de Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nin ilgi çeken eserleri arasında bulunuyor.
AMİSOS MOZAİKLERİ
Samsun'da Karasamsun adıyla bilinen Amisos'ta bulunan mozaikler, Roma İmparatorlarından Severus Alexander M.S 222-235 zamanında yaptırılmış. 5. yüzyıl sonlarında Bizanslılar tarafından tamir edilen mozaikler, Arap istilasında yer yer tahrip edilmiş. Mozaik taban üzerinde mevsimleri temsil eden portreler, Tritonlarla Nereidlerin (deniz canavarları ile deniz perileri) mücadelesi ve diğer mozaik sahneler simetrik olarak yerleştirilmiş. Mozaikler, Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nin ortasında bulunan alanda sergileniyor.
YILDA 100 BİN ZİYARETÇİ
Samsun'da bulunan Arkeoloji ve Etnografya Müzesi ile Gazi Müzesi'ni yılda yaklaşık 100 bin ziyaretçinin gezdiğini belirten Müze Müdürü Muhsin Erdoğru, "Bu ziyaretçilerin 2 bini yabancı uyruklu ziyaretçilerden oluşuyor. Çevre iller ve özellikle Batı bölgeleri başta olmak üzere Türkiye'nin her yerinden gelen ziyaretçiler müzelerimizi geziyor. Yeni açılan Bafra Müzesi'nde bin 500, Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde 17 bin, Gazi Müzesi'nde ise 192 adet eserimiz sergileniyor. Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi'nde M.Ö 4500 ve 3000 yıllarını işaret eden kemik aletler, kilden yapılmış kaplar, el baltaları, Eski Tunç Çağı, Helenistik Dönem, Roma, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerin sergileniyor" dedi.
